NBT દ્વારા બાળકોના ઉત્સાહમાં વધારો કરવા કાર્યક્રમના અંતે અપાય છે સર્ટિફિકેટ
બાળવિભાગમાં ગુજરાતની સમૃદ્ધ લોકકલા, પપેટરી અને સંગીતથી યુવા મનોને પ્રેરણ
અમદાવાદ
આ પુસ્તક મેળામાં ભારતીય ટપાલ વિભાગનો સ્ટોલ પણ લોકો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કૃષ્ણકુમાર યાદવે જણાવ્યું કે,આ સ્ટોલ ડાક ટિકિટોનો સંગ્રહ અને તેના મહત્વ અંગે યુવાનોમાં જાગૃતિ ફેલાવવાનો એક પ્રયાસ છે,જે જ્ઞાન અને સાહિત્યના પ્રચાર-પ્રસારમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા નિભાવી રહ્યું છે.અહીં વિવિધ પ્રકારના ડાક ટિકિટ,વિશેષ આવરણ,શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર પર આધારિત સુગંધિત ડાક ટિકિટ સેટ, ખાદી પોસ્ટકાર્ડ,વર્ણમાળા ફિલાટેલી પુસ્તકો,કોફી મગ,ટી-શર્ટ સહિત અનેક ફિલાટેલિક ઉત્પાદનોનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું છે. પુસ્તક મેલા મુલાકાત પછી,અહીં બાળકો દ્વારા પોતાના અનુભવોને સંરક્ષિત કરતા પત્રો મોકલવાની સુવિધા પણ અહીં ઉપલબ્ધ છે. આ દ્રશ્ય બાળકોની સર્જનાત્મકતા અને ટપાલ સેવા પ્રત્યેની તેમની ઉત્સુકતા દર્શાવે છે. પુસ્તક મેળામાં, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી સાથેના વિવિધ સેલ્ફી પોઈન્ટ્સ જેવા કે ભારતના બંધારણનું પુસ્તક સાથે નો સેલ્ફી પોઈન્ટ પણ યુવાનો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે.પુસ્તક મેળો લોકોને સાહિત્ય અને સંસ્કૃતિ સાથે જોડવાનું પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે. તે જ સમયે, પોસ્ટલ વિભાગ યુવાનોમાં તેમની સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓ વિશે અન્વેષણ કરવા માટે શોખ તરીકે ફિલેટીને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. દરેક ટપાલ ટિકિટ પાછળ એક કથા છુપાયેલી હોય છે અને આજની યુવા પેઢીને આ વાર્તા સાથે જોડવાની જરૂર છે. ગુજરાતની ધરતી પર જન્મેલા ‘રાષ્ટ્રપિતા’ મહાત્મા ગાંધીએ પોતાના વિચારો અને કાર્યોથી સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રતિષ્ઠા મેળવી હતી, એટલે જ તો મહાત્મા ગાંધી પર દુનિયાના મોટાભાગના દેશો દ્વારા ટપાલ ટિકિટ બહાર પાડવામાં આવી હતી. શ્રી યાદવે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, આ ટિકિટ વાસ્તવમાં એક નાનો રાજદૂત છે, જે વિવિધ દેશોની મુલાકાત લે છે અને તેમને તેમની સભ્યતા, સંસ્કૃતિ અને વારસાથી વાકેફ કરે છે. ભારત સરકારના બંને વિભાગો એટલે કે શિક્ષણ અને ટપાલ વિભાગ, શિક્ષણ અને માહિતીનો પ્રસાર કરવા માટે સામૂહિક પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આ કાર્યક્રમ લોકોમાં જ્ઞાન રસ, જિજ્ઞાસા અને સાહિત્યિક અને શૈક્ષણિક સંવેદનશીલતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટેનો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગ છે.સહાયક નિયામક એમ.એમ.શેખે માહિતી આપી હતી કે પુસ્તક મેળામાં ‘માય સ્ટેમ્પ’ અને ‘ફિલાટેલી ડિપોઝિટ એકાઉન્ટ’ની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ છે. “માય સ્ટેમ્પ” સેવા હેઠળ, લોકો ટપાલ ટિકિટ પર તેમનો ફોટો, કોઈ ચોક્કસ દ્રશ્ય અથવા કોઈ ચોક્કસ ડિઝાઇન પ્રિન્ટ કરાવી શકે છે. 12 સ્ટેમ્પની માય સ્ટેમ્પ શીટ માત્ર ₹300માં બનાવવામાં આવે છે. અલગ-અલગ રાશિ, જન્મદિવસ, શુભ લગ્ન, વર્ષગાંઠ, નિવૃત્તિ જેવી તમામ યાદગાર ક્ષણો માટે આપ આપના કે આપના પરિવારની તસવીર ટપાલ ટિકિટ પર મૂકી શકો છો. માત્ર ₹200માં ‘ફિલાટેલી ડિપોઝિટ એકાઉન્ટ’ ખોલીને તમે રંગબેરંગી ટપાલ ટિકિટ અને અન્ય ફિલાટેલિક વસ્તુઓ ઘરે બેઠા મેળવી શકો છો. ફિલાટેલિક વસ્તુઓમાં રસ ધરાવતા લોકો માટે આ નફાકારક અને મૂલ્ય વર્ધિત રોકાણની તક છે. મુલાકાતીઓ સ્ટોલ પર ઉપલબ્ધ પોસ્ટલ પ્રોડક્ટ્સને ખૂબ જ પસંદ કરી રહ્યા છે.
શિક્ષણ ક્ષેત્રે અગ્રેસર સૂત્રને સાકાર કરતા કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારના ઉપક્રમે સાબરમતી રિવરફ્રન્ટ ખાતે ઇન્ટરનેશનલ બુક ફેસ્ટિવલનું ઉત્તમ આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આમ તો શિક્ષણ એ માનવીના પાયાની મૂળભૂત જરૂરિયાત છે. સૌ ભણે સૌ આગળ વધુના મંત્રને સાકાર કરવા અમદાવાદ બુક ફેસ્ટિવલમાં પ્રજ્ઞા શિબિરનું નાના-નાના ભૂલકાઓને સરસ મજાના સંગીત અને અભિનય ગીતો દ્વારા બાળકોને વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરાવવામાં આવે છે. છેલ્લા પાંચ દિવસમાં પ્રજ્ઞા શિબિરમાં 1300થી વધુ બાળકો સહભાગી થયા હતા. જે પૈકી આજરોજ 350 જેટલા વિદ્યાર્થીઓએ આ પ્રજ્ઞા શિબિરનો લાભ લીધો હતો. પ્રજ્ઞા શિબિરના પાંચમા દિવસની શરૂઆત વાર્તાકથન અને રમકડા આધારિત શૈક્ષણિક પદ્ધતિના નિષ્ણાત સીમા વાહી મુખર્જી દ્વારા “ગુજરાતી લોકકથાઓ”ના સત્ર સાથે થઈ, બીજા સત્ર “બાલગીત: ગુજરાતના લોકગીતો”નું આયોજન ચિરાગ સોલંકી, ભૈરવી દિક્ષિત અને હાર્દિક ભટ્ટ (ચિલ્ડ્રન રિસર્ચ યુનિવર્સિટી)ના સંગીતકારોએ કર્યું હતું અને અંતિમ સત્રમાં ગાયક અને સંગીતકાર ચિન્મયી ત્રિપાઠી અને જોયેલ દ્વારા કાવ્યલેખન વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. અંતમાં, આ જોડીએ પ્રેક્ષક બાળકોને પોતપોતાની રચનાઓ લખવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા.કાર્યક્રમના અંતે નેશનલ બુક ટ્રસ્ટ (NBT) દ્વારા બાળકોને સર્ટિફિકેટ આપી તેમના પ્રોત્સાહનમાં વધારો કરવામાં આવે છે, અને બાળકોના અલ્પાહાર પણ આપવામાં આવે છે.આમ, આ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ કરાવવાથી બાળકોનો બૌદ્ધિક વિકાસમાં વધારો થાય છે, તેમજ વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ થકી તેમના કૌશલમાં પણ વધારો થાય છે.અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, પ્રજ્ઞા શિબિર ઉચ્ચતમ અને શુદ્ધતમ પ્રકારે જ્ઞાન, બુદ્ધિ અને સમજણનું પ્રતીક છે. પ્રજ્ઞા તે જ્ઞાનની એવી અવસ્થા છે, જે તર્ક અને અનુમાન દ્વારા પ્રાપ્ત જ્ઞાનને પાર કરે છે.પ્રજ્ઞા શિબિર, જે નેશનલ બુક ટ્રસ્ટ ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા આયોજન કરવામાં આવે છે, આ દ્રષ્ટિકોણને પૂર્ણ કરવા માટે એક પગલું છે. તે યુવા શીખનારાઓને પુસ્તકો અને જ્ઞાનની દુનિયાથી પરિચય કરાવે છે, જેનાથી તેઓ પોતાનું જ્ઞાન અન્વેષણ કરી શકે છે અને વિવિધ ક્ષેત્રના વ્યાવસાયિકો દ્વારા માર્ગદર્શન મેળવી શકે છે. આ સત્રોમાં ગુજરાતી, હિન્દી અને અંગ્રેજી ભાષામાં વાર્તાઓ દ્વારા પરંપરાગત મૌખિક શીખવાની પદ્ધતિઓનું ઉજવણી કરવામાં આવે છે. વધુમાં, આ ઉદ્ભવતા વૈશ્વિક નાગરિકો માટે, યુવા શીખનારાઓને વિશ્વના દૂરના સ્થળો અને તેની બહારની વાર્તાઓનો પરિચય કરાવવામાં આવે છે.
અમદાવાદ આંતરરાષ્ટ્રીય પુસ્તક મહોત્સવના પ્રથમ આવૃત્તીમાં દરેક વયના અને પેઢીના દર્શકો માટે કઈક ખાસ છે – ખાસ કરીને તેની યુવા મુલાકાતીઓ માટે, મહોત્સવના પાંચમા દિવસે બાળવિભાગ – પ્રજ્ઞા શિવિરમાં આજે કથાકાર અને ખિલણ-આધારિત શિક્ષણવિદ સીમા વાહી મુખર્જી દ્વારા ગુજરાતી લોકકથાઓ પર સત્ર શરૂ થયો. આજે તેમના સત્ર માટે, શ્રીમતી મુખર્જીએ “બુદ્ધિ કે સાઉદાગર કી દુકાન” કથા ઉકેલવા માટે ટિયા નામના હાથે પપેટનો ઉપયોગ કર્યો હતો. “હું દરેક સત્રમાં ચમક લાવવાનો પ્રયાસ કરતી હોઉં છું. એટલે આ કાર્યક્રમ માટે ‘ટિયા’ બનાવી છે. હવે તે મારી તમામ કાર્યક્રમોમાં મારી સાથે રહેશે.” સીમા વાહી મુખર્જીએ આ ઘટનાની જાણકારી આપી હતી. “કથાકથન એ એક કલારૂપ છે જે પુસ્તકોને જીવંત બનાવે છે. પુસ્તક મહોત્સવમાં કથાકથન સત્રોનો સમાવેશ કરવો એક ઉત્તમ વિચાર છે.” એમ એઆઈબીએફ 2024 વિશે તેમણે જણાવ્યું હતું.બાળવિભાગના બીજા સત્ર “બાલગીત: ગુજરાતના લોકગીતો”માં બાળકોના સંશોધન યુનિવર્સિટીથી સંગીતકાર ચિરાગ સોલંકી. ભૈરવી દિક્ષિત અને હાર્દિક ભટ્ટ હતા. “બાળકો મનોવિદ્યા વિષયો ઝડપથી સમજે છે – ઉદાહરણ તરીકે, મેં ગુણાકારનો ટેબલ લખવાથી નાહી પરંતુ રાઈમ્સ દ્વારા શીખી તેમ તેમણે જણાવ્યું હતું.ગાયિકા અને સંગીતકાર ચિનીમય ત્રિપાઠી અને જોએલએ 5મા દિવસે બાળકો માટે કાવ્યલેખન વર્કશોપનો નેતૃત્વ કર્યું હતું. સત્રના અંતે આ દ્રિભાષી દંપતીએ પ્રેક્ષકોને પોતાનું કાવ્ય લખવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યું – જેના કેટલાક કાવ્યો ચિનીમય અને જોએલએ ગીતમાં રૂપાંતરિત કર્યા!અન્ય બાબતોની વાત કરીએ તો. ‘હાસ્ય ગુજરાત’ પર ગુજરાતી નિબંધકાર અને હાસ્યવિદ રતિલાલ બોરીસાગર અને લેખિકા અલ્પા શાહનો સત્ર શબ્દ સંસાર – લેખકનો કાર્યક્રમ રજૂ થયો ત્યારબાદ અંગ્રેજી-મલયાલમ દ્વિભાષી લેખક અને કવિ ઈ.વી. રમાકૃષ્ણન દ્વારા “વિશ્વભાષાઓમાં સાહિત્ય માર્ગ આગળ* વિષય પર ચર્ચા કરી હતી.લેખક વી.વી. પાઠમસેલી આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર ‘સાહિત્ય દ્રારા સીમાઓની જોડી’ અંગે સત્રનું નેતૃત્વ કર્યું અને સાંસ્કૃતિક મંચ- રંગમંચ પર પાંચમા દિવસે સિંધિ સમાજના સાહિત્યકારો થાકુર ભambani, નરેન્દ્ર ઉધાણી, દયાલાલચંદાણી અને ડૉ. હુંદરાજ બલવાણી દ્વારા “મૂશાયરા અને કવિ સભા” પર પ્રતિષ્ઠિત કાવ્યસભા આયોજિત થઈ. જેમણે અંતે ‘જ્ઞાનગંગા’ મંચ પર ગર્ભસંસ્કાર પર ચર્ચા કરતું કાર્યશાળા પણ આયોજિત કર્યું, જેમાં ગર્ભમાં બાળકના સર્વાંગી વિકાસ માટે પરંપરાગત ભારતીય પદ્ધતિઓ પર વાત કરવામાં આવી.