ગુજરાત સરકાર દ્વારા જન્મ અને મૃત્યુ નોંધણી અધિનિયમ, 1969 હેઠળ ગુજરાત જન્મ અને મૃત્યુ નોંધણી નિયમો, 2018 માં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવેલા આ ફેરફારો નોંધણી પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવવા અને દસ્તાવેજીકરણમાં સુસંગતતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે રચવામાં આવેલા છે. ફોર્મેટનું માનકીકરણ – એક મહત્વપૂર્ણ સુધારામાં સત્તાવાર સ્વરૂપોમાં નામ, તારીખ અને સરનામા માટે પ્રમાણિત ફોર્મેટનો સમાવેશ થાય છે.
નામો હવે સંક્ષેપ વિના પ્રથમ નામ, મધ્યમ નામ અને અટક તરીકે નોંધાયેલા હોવા જોઈએ. દસ્તાવેજોમાં એકરૂપતા જાળવવા માટે તારીખો dd-mm-yyyy ફોર્મેટમાં હોવી જોઈએ. સરનામાંમાં રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ, જિલ્લો, તાલુકો, શહેર અથવા ગામ, વોર્ડ નંબર (જો લાગુ હોય તો), વિસ્તાર, ઘર નંબર અને પિન કોડ જેવી વ્યાપક વિગતો શામેલ હોવી જોઈએ.
સરનામાંમાં રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ, જિલ્લો, તાલુકો, શહેર અથવા ગામ, વોર્ડ નંબર (જો લાગુ હોય તો), વિસ્તાર, ઘર નંબર અને પિન કોડ જેવી વ્યાપક વિગતો શામેલ હોવી જોઈએ.
ફરજિયાત ઇલેક્ટ્રોનિક પ્રમાણપત્રો – બીજો મુખ્ય ફેરફાર જન્મ અને મૃત્યુ પ્રમાણપત્રોનું ફરજિયાત ઇલેક્ટ્રોનિક જારી કરવાનો છે. આ પગલાનો હેતુ પ્રક્રિયાઓને સુવ્યવસ્થિત કરવાનો અને કાગળકામ ઘટાડવાનો છે. વધુમાં, સમયસર નોંધણીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મોડી નોંધણી ફીમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે.
વિલંબિત નોંધણીઓ અને અપીલો – સુધારેલા નિયમો ફોર્મ માળખાને અપડેટ કરીને વિલંબિત નોંધણીઓને પણ સંબોધિત કરે છે. નોંધણી સમસ્યાઓ સંબંધિત ફરિયાદો માટે આશ્રય પૂરો પાડવા માટે કલમ 25A હેઠળ અપીલ પદ્ધતિ રજૂ કરવામાં આવી છે.
આ સુધારાઓ ગુજરાત જન્મ અને મૃત્યુ નોંધણી (સુધારા) નિયમો, 2025 માં સમાવિષ્ટ છે. તે 27 ફેબ્રુઆરીના રોજ સત્તાવાર ગેઝેટમાં પ્રકાશિત થયા પછી અમલમાં આવ્યા છે. આ ફેરફારોનો ઉદ્દેશ્ય સમગ્ર ગુજરાતમાં નોંધણી પ્રક્રિયામાં કાર્યક્ષમતા અને એકરૂપતા વધારવાનો છે.