નવીદિલ્હી
આંધ્રપ્રદેશ હાઈકોર્ટે કહ્યું છે કે જો અનુસૂચિત જાતિ (SC) સમુદાયનો કોઈ વ્યક્તિ પોતાનો ધર્મ બદલે છે, તો તે પોતાનો અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો ગુમાવે છે. આ પછી તે અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ, 1989 હેઠળ રક્ષણનો દાવો કરી શકશે નહીં. જસ્ટિસ હરિનાથ એન.ની સિંગલ બેન્ચ ગુંટુર જિલ્લાના કોઠાપાલેમના રહેવાસી અક્કાલા રામી રેડ્ડી દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી. હિંદુમાંથી ખ્રિસ્તી બનેલા ચિંતદા દ્વારા અક્કાલા પર જાતિવાદી અપશબ્દોનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
ચિંતાદાની ફરિયાદના આધારે પોલીસે અક્કાલા વિરુદ્ધ SC/ST સ્પેશિયલ કોર્ટમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરી. આ પછી, રેડ્ડીએ તેને રદ કરવા અને બધી કાર્યવાહી રોકવા માટે હાઇકોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી હતી. જસ્ટિસ એન હરિનાથે કહ્યું કે જ્યારે ચિંતાદાએ પોતે કહ્યું હતું કે તેઓ છેલ્લા 10 વર્ષથી ખ્રિસ્તી ધર્મ પાળી રહ્યા છે, ત્યારે પોલીસે આરોપીઓ સામે SC/ST એક્ટનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈતો હતો. ફરિયાદી ચિંતાદાએ SC/ST એક્ટનો દુરુપયોગ કર્યો હોવાનું અવલોકન કરતાં બેન્ચે રેડ્ડી અને આરોપી બનાવવામાં આવેલા અન્ય લોકો સામેનો કેસ રદ કર્યો.
અક્કાલાના વકીલ ફણી દત્તે કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે, ચિંતાદાએ પોતે દાવો કર્યો છે કે તે 10 વર્ષથી પૂજારી તરીકે કામ કરી રહ્યો છે. તેણે સ્વેચ્છાએ પોતાનો ધર્મ બદલ્યો છે. દત્તે દલીલ કરી હતી કે ખ્રિસ્તી ધર્મ જાતિ વ્યવસ્થાને માન્યતા આપતો નથી. બંધારણમાં અન્ય ધર્મોમાં જાતિ વ્યવસ્થાનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. ઉપરાંત, જેઓ હિન્દુ ધર્મ છોડીને બીજા ધર્મમાં રૂપાંતર કરે છે તેમને અનુસૂચિત જાતિ ગણી શકાય નહીં. જસ્ટિસ હરિનાથે કહ્યું- SC/ST એક્ટનો હેતુ તે જૂથો (અનુસૂચિત જાતિ)ના લોકોનું રક્ષણ કરવાનો છે, નહીં કે જેમણે અન્ય ધર્મોમાં ધર્માંતરણ કર્યું છે. ફક્ત એટલા માટે કે તેમનું જાતિ પ્રમાણપત્ર રદ કરવામાં આવ્યું નથી, તેના આધારે SC/ST એક્ટ લાગુ કરવો એ માન્ય કારણ ન હોઈ શકે.
ન્યાયાધીશે કહ્યું કે બીજા ધર્મમાં ધર્માંતરણ કરનાર વ્યક્તિ સામે અનુસૂચિત જાતિ/અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમની જોગવાઈઓ હેઠળ ગુના માટે FIR નોંધવી ગેરકાયદેસર છે. આ કેસ વિશાખાપટ્ટનમ જિલ્લાના અનાકાપલ્લીનો છે, જ્યાં ચિંતાદા, મૂળ એસસી (માલા સમુદાય)ના હતા, તેમણે ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવ્યો અને પાદરી બન્યા. કેસની તપાસ કરતી વખતે હાઇકોર્ટે શોધી કાઢ્યું કે ચિંતાદાનું SC પ્રમાણપત્ર તેમના ખ્રિસ્તી ધર્મમાં પરિવર્તનને કારણે રદ કરવામાં આવ્યું હતું. કોર્ટે કહ્યું કે ધર્માંતરણ પછી વ્યક્તિ SC દરજ્જો ગુમાવે છે અને SC/ST કાયદા હેઠળ સુરક્ષાનો દાવો કરી શકતો નથી.
1950ના બંધારણ (અનુસૂચિત જાતિ) આદેશ મુજબ, ફક્ત હિન્દુ, શીખ અને બૌદ્ધ ધર્મના અનુસૂચિત જાતિ સમુદાયો જ અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો મેળવવા માટે હકદાર છે. જો કોઈ ખ્રિસ્તી ધર્મ કે ઇસ્લામ અપનાવે છે, તો આ દરજ્જો સમાપ્ત થાય છે. આંધ્ર પ્રદેશ વિધાનસભાએ માર્ચ 2023માં એક ઠરાવ પણ પસાર કર્યો હતો, જેમાં કેન્દ્ર સરકારને ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવનારા દલિતોને SC દરજ્જો આપવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી. થોડા સમય પહેલા સુપ્રીમ કોર્ટે એક કેસમાં સ્પષ્ટતા કરી હતી કે જો કોઈ વ્યક્તિ ખ્રિસ્તી ધર્મ અપનાવે છે અને પછી હિન્દુ ધર્મમાં પાછો ફરે છે, તો તેને SC દરજ્જો મેળવવા માટે વિશ્વસનીય પુરાવા અને સમુદાયની સ્વીકૃતિની જરૂર પડશે. સુપ્રીમ કોર્ટે માત્ર લાભ મેળવવાના હેતુથી ધર્મ પરિવર્તનને બંધારણ સાથે વિશ્વાસઘાત ગણાવ્યો.