ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ હંમેશા અમેરિકન રાજકારણમાં તેમની આક્રમક વ્યૂહરચના માટે જાણીતા છે. આ વખતે તેમણે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનને અલાસ્કામાં આમંત્રણ આપીને મોટી રમત રમવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેમની યોજના ભારત પર ચારે બાજુથી દબાણ લાવવાની હતી, પછી ભલે તે પાકિસ્તાન કાર્ડ હોય, વેપાર કરારનું દબાણ હોય કે આંતરરાષ્ટ્રીય અદાલતોમાં મુદ્દો ઉઠાવવાનો હોય, પરંતુ આ પ્રયાસ તે ક્ષણે નિષ્ફળ ગયો જ્યારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની રણનીતિએ પરિસ્થિતિને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખી.
ભારત અને અમેરિકા લાંબા સમયથી દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર માટે વાટાઘાટો કરી રહ્યા હતા. પાંચ રાઉન્ડની વાતચીત પૂર્ણ થઈ હતી. પરંતુ ઓગસ્ટના અંતમાં દિલ્હીમાં યોજાનારી છઠ્ઠી રાઉન્ડની વાતચીત અચાનક મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. અમેરિકાનો ઉદ્દેશ્ય એ હતો કે ભારત રશિયા પાસેથી તેની ઉર્જા અને સંરક્ષણ ખરીદી ઘટાડે અને અમેરિકાની શરતો સ્વીકારે. પરંતુ જ્યારે મોદી સરકારે નમવાનો ઇનકાર કર્યો, ત્યારે અમેરિકાએ તેના પર દબાણ લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો.
અમેરિકાની ધરતી પરથી અસીમ મુનીરે ભારતને ધમકી આપી
ટ્રમ્પે પાકિસ્તાનના સેના પ્રમુખ અસીમ મુનીરને પોતાના ઘરે બોલાવ્યા. ત્યાંથી ભારત વિરુદ્ધ ઝેર ઓકવામાં આવ્યું, પરમાણુ હુમલાની ધમકીથી લઈને સિંધુ જળ સંધિ તોડવા સુધી, બધું જ સામે આવ્યું. અમેરિકાની ધરતી પર ઉભા રહીને પાકિસ્તાનના લશ્કરી નેતૃત્વએ ભારતને ખુલ્લેઆમ ધમકી આપી. અમેરિકન રાજકીય વર્તુળોમાં પ્રશ્નો ઉભા થયા હતા કે ટ્રમ્પે આ નિવેદનબાજી કેવી રીતે થવા દીધી, પરંતુ ટ્રમ્પનું મૌન એ દર્શાવે છે કે તે આ રમતનો ભાગ છે અને ભારતને નમન કરવા માંગે છે. જોકે, ભારતે આનો કડક જવાબ આપ્યો અને પાકિસ્તાનની રણનીતિ નિષ્ફળ ગઈ.
સિંધુ જળ સંધિ વિવાદ પર પાકિસ્તાનના પક્ષમાં નિર્ણય
સ્થાયી મધ્યસ્થતા અદાલતે સિંધુ જળ સંધિ પર પાકિસ્તાનના પક્ષમાં ચુકાદો આપ્યો. પાકિસ્તાને તેને પોતાની જીત ગણાવી. પરંતુ ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે આ અદાલતને ક્યારેય માન્યતા આપતું નથી અને તે ફક્ત તટસ્થ નિષ્ણાત મિકેનિઝમમાં માને છે. ભારતે કિશનગંગા અને રાતલે પ્રોજેક્ટ જેવા મોટા પાવર પ્રોજેક્ટ્સ સાથે આગળ વધવાની જાહેરાત કરી ચૂક્યું છે. એટલે કે, આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ છતાં, ભારત તેના વલણ પર અડગ રહ્યું.
પુતિન સાથે મુલાકાત અને ટ્રમ્પની નિષ્ફળતા
ટ્રમ્પને અપેક્ષા હતી કે પુતિન ભારત પર નિવેદન આપશે અને રશિયા-ભારત સંબંધોમાં તિરાડ ઊભી કરવા માટે વાતાવરણ ઊભું થશે. પરંતુ થયું વિપરીત. પુતિને ભારત પર કોઈ નિવેદન આપ્યું નહીં. મોદી અને પુતિનની મિત્રતા અને વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી પહેલા જેટલી જ મજબૂત રહી. ટ્રમ્પની આખી રણનીતિ નિષ્ફળ ગઈ કારણ કે તેમનો ઉદ્દેશ્ય ભારતને રશિયાથી અલગ કરવાનો હતો. એટલે કે, ટ્રમ્પની રમત તેમના પર ઉલટી પડી.
મોદીની રણનીતિ સંતુલન અને શક્તિ છે
આ સમગ્ર ઘટનામાં મોદી સરકારે સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો કે ભારત કોઈપણ દબાણ સામે ઝૂકશે નહીં. રશિયા સાથે ઊર્જા અને સંરક્ષણ સહયોગ ચાલુ રહેશે. પાકિસ્તાનની ધમકીઓનો જવાબ એ જ ભાષામાં આપવામાં આવશે. અમેરિકા સાથેનો સોદો ભારતની શરતો પર જ કરવામાં આવશે. આ રણનીતિએ દર્શાવ્યું કે ભારત હવે માત્ર એક મોટું બજાર નથી પરંતુ વૈશ્વિક શક્તિ સંતુલન બનાવવામાં એક ખેલાડી છે