ટેરિફ પર ચાલી રહેલા ઉથલપાથલ વચ્ચે, ભારત અમેરિકાના વિકલ્પ તરીકે ઘણા બજારોને ઝડપથી તૈયાર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. બ્રિટન પછી, યુરોપિયન યુનિયન (EU) સાથે આવતા મહિને વેપાર કરાર થઈ શકે છે. મંત્રાલયના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારત અને EU વચ્ચે વેપાર કરાર પર વાટાઘાટો લગભગ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે અને સપ્ટેમ્બરમાં રાજકીય સ્તરે વાટાઘાટો પછી તેની જાહેરાત થઈ શકે છે.
બીજી તરફ, આ વર્ષે 1 ઓક્ટોબરથી યુરોપિયન ફ્રી ટ્રેડ એસોસિએશન (AFTA) દેશો સાથેનો વેપાર કરાર અમલમાં આવવાનું શરૂ થશે, જેના કારણે ભારતીય માલ ચાર યુરોપિયન દેશો, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ, નોર્વે, આઈસલેન્ડ અને લિક્ટેનસ્ટેઈનને કોઈપણ કયુટી વિના અથવા ખૂબ જ ઓછી કયુટી પર નિકાસ કરી શકાશે. ભારતે બ્રિટન સાથે પણ વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે અને આ કરાર પણ આગામી થોડા મહિનામાં અમલમાં આવશે. આ રીતે, ભારતીય માલ કોઈપણ કયુટી વિના તમામ યુરોપિયન દેશોમાં નિકાસ કરી શકાશે.
બ્રિટન સાથે યુરોપિયન યુનિયનનો ભાગ રહેલા ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇટાલી એવા વિકસિત દેશોમાં સામેલ છે જ્યાં ભારતીય નિકાસને ઘણું પ્રોત્સાહન મળશે. મંત્રાલયના સૂત્રો કહે છે કે ઓસ્ટ્રેલિયા સાથે થયેલા વેપાર કરારનું પણ વિસ્તરણ થઈ રહ્યું છે. ભારત ન્યુઝીલેન્ડ સાથે પણ વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કરી રહ્યું છે. આવતા મહિને ઓમાન સાથે પણ વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવશે. આવી સ્થિતિમાં, યુએસ બજારમાં અસરગ્રસ્ત નિકાસને સરળતાથી વળતર આપી શકાય છે. પરંતુ આ વેપાર કરારોને લાગુ કરવામાં થોડા મહિના લાગશે.
જો યુએસ બજારમાં ભારતીય નિકાસ પર 50 ટકા કયુટી ચાલુ રહેશે, તો ભારતમાં વિદેશી રોકાણના વાતાવરણ પર અસર પડી શકે છે. અમેરિકા વિશ્વનો સૌથી મોટો આયાતકાર છે અને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી યુએસ બજારમાં ભારતની નિકાસમાં સતત વધારાને ધ્યાનમાં રાખીને, અમેરિકન કંપનીઓ સાથે અન્ય ઘણા દેશોની કંપનીઓએ ભારતમાં રોકાણ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું અથવા તે કરવાની તૈયારી કરી રહી હતી.
વિદેશી કંપનીઓ ભારતીય બજાર તેમજ વિશ્વના અન્ય બજારોને ધ્યાનમાં રાખીને રોકાણ કરે છે. નિષ્ણાતો કહે છે. કે તાઈવાનની ઘણી જૂતા કંપનીઓ અને અમેરિકાની રમકડા કંપનીઓ ભારતમાં રોકાણ કરવાની યોજના બનાવી રહી હતી કારણ કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી, અમેરિકન ખરીદદારો ચીની માલને બદલે ભારતીય માલ ખરીદવાનું પસંદ કરી રહ્યા હતા. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં, અમેરિકન બજારમાં ભારતની નિકાસ બે આંકડામાં વધી છે જ્યારે ચીનની નિકાસમાં ઘટાડો થયો છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને, વિદેશી કંપનીઓ ભારતમાં ઉત્પાદન કરવા અને અમેરિકા અને અન્ય દેશોમાં નિકાસ કરવા માંગતી હતી.
હવે 50 ટકા કયુટી પછી, રોકાણ વાતાવરણને ઝાટકો લાગી શકે છે અને આવા નવા રોકાણો અટકી શકે છે કારણ કે ભારતીય માલ અમેરિકન બજારમાં ચીન, વિયેતનામ, બાંગ્લાદેશ, ઇન્ડોનેશિયા કરતાં વધુ મોંઘા થઈ જશે. બીજી તરફ, ભારતે વિદેશી રોકાણ વધારવું પડશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, તેથી, સરકાર ચીનના રોકાણ પ્રસ્તાવ પર નરમ વલણ અપનાવવા અને તેમને મંજૂરી આપવાનું વિચારી શકે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી આ મહિનાના અંતમાં ચીન જઈ રહ્યા છે જ્યાં વેપારને આગળ વધારવા માટે બંને દેશો વચ્ચે વાટાઘાટો થઈ શકે છે.