કેન્દ્રની મોદી સરકારે આર્થિક મોરચે ચીનને ઝટકો આપવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. સસ્તા ચાઈનીઝ માલની આયાતને રોકવા માટે સરકાર ટેક્નિકલ, પ્રોટેક્ટિવ અને બિલ્ડ ટેક ટેક્સટાઈલ જેવા ટેક્સટાઈલ ઉત્પાદનો માટે ગુણવત્તા નિયંત્રણ સિસ્ટમ દાખલ કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ સિસ્ટમનું નામ ગુણવત્તા નિયંત્રણ ઓર્ડર્સ (QCOs) છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, સરકારે QCO હેઠળ 2,000 થી વધુ ઉત્પાદનોને સામેલ કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે. હાલમાં, બેડશીટ્સ, પિલો કવર, શૂ કવર, નેપકિન્સ, બેબી ડાયપર, ફેન્સીંગ નેટ અને જંતુ જાળી જેવા ઉત્પાદનો QCOS ના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ લાવવામાં આવ્યા છે.
અંગ્રેજી અખબારના અહેવાલ અનુસાર, આ મામલામાં જોડાયેલા બે લોકોનું કહેવું છે કે સરકાર ગુણવત્તા નિયંત્રણના આદેશો લાગુ કરવા માટે તૈયાર છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ સસ્તી ચીની ચીજવસ્તુઓની આયાતને અટકાવીને અને ગુણવત્તા નિયંત્રણના પગલાંને પ્રોત્સાહન આપીને વૈશ્વિક ઉત્પાદન અને પુરવઠા શૃંખલામાં ભારતની સ્થિતિને મજબૂત કરવાનો છે. સરકાર ઇન્ડસ્ટ્રી એન્ડ એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ સાથે પરામર્શ કરીને અને QCOsની મદદથી ઉત્પાદનોની સારી ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત કરવા માંગે છે. જેથી શ્રેષ્ઠ વૈશ્વિક ખેલાડીઓ ભારતમાં ઉત્પાદન એકમો શરૂ કરે. જોકે, ભારતે નિકાસને ગુણવત્તા નિયંત્રણ ઓર્ડરના દાયરામાં રાખી નથી.
ટેકનિકલ વસ્ત્રોમાં, PPE કિટ અને માસ્કને QCO ના કાર્યક્ષેત્રમાં રાખવામાં આવ્યા છે. જ્યારે અગ્નિશામકો અને બાંધકામ કામદારો માટે ઉપયોગમાં લેવાતા રક્ષણાત્મક વસ્ત્રો અને સલામતી કીટ આ ક્ષેત્રમાં રાખવામાં આવી છે. બિલ્ડ-ટેક ટેક્સટાઇલ્સમાં લોડ બેરિંગ અને વિવિધ બાંધકામ સંબંધિત કાપડનો સમાવેશ થાય છે. અહેવાલ મુજબ, સરકારે ટેક્સટાઇલ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત કરવા માટે પાંચ મુખ્ય ક્ષેત્રોની ઓળખ કરી છે. જેમાં PM મિત્રા પાર્ક, પ્રોડક્શન લિન્ક્ડ ઇન્સેન્ટિવ સ્કીમ, ટેક્નિકલ ટેક્સટાઇલ મિશન, સમર્થ અને નેશનલ હેન્ડલૂમ ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામ જેવી પહેલો દ્વારા કૌશલ્યના અંતરને દૂર કરવા અને માળખાગત ચિજવસ્તુઓને મજબૂત કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
આ બાબત સાથે સંકળાયેલા એક વ્યક્તિએ જણાવ્યું હતું કે, “અમે બે મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો સાથે QCOs રજૂ કર્યા છે. એક ઉત્પાદનોની ગુણવત્તામાં સુધારો કરવાનો છે અને બે ગુણવત્તાયુક્ત માલની આયાતને રોકવાનો છે. અમારો પ્રયાસ ભારતીયોની ગુણવત્તા સુધારવાનો છે. PPE કિટના કિસ્સામાં, ખાસ ટેકનિકલ પરિમાણો જેમ કે વાયરલ સંરક્ષણ ધોરણો અને રક્ત પરિભ્રમણની આવશ્યકતાઓને પૂર્ણ કરવી પડશે. તેથી જ આ કપડાં માટે QCO જરૂરી છે. આ મામલા સાથે જોડાયેલા અન્ય એક વ્યક્તિનું કહેવું છે કે QCOના નવા માપદંડો અંગે પણ વાતચીત ચાલી રહી છે. આ એગ્રીકલ્ચર અને બિલ્ડ ટેક ક્લોથિંગ માટે હશે, જે આગામી મહિનાઓમાં રજૂ કરવામાં આવશે તેવી અપેક્ષા છે. જો કે આ અંગે ટેક્સટાઈલ મંત્રાલય દ્વારા કોઈ માહિતી આપવામાં આવી નથી.
ભારત સરકારના વાણિજ્ય મંત્રાલયના નવીનતમ અહેવાલ અનુસાર, એપ્રિલ 2023 – ફેબ્રુઆરી 2024ના સમયગાળા દરમિયાન ભારતની કુલ કાપડની નિકાસ $30.96 બિલિયનની હતી. જ્યારે એક વર્ષ પહેલા તે લગભગ $32.33 બિલિયન હતું. વૈશ્વિક બજારમાં 4.6 ટકા હિસ્સા સાથે ભારત વિશ્વનો ત્રીજો સૌથી મોટો ટેક્સટાઇલ અને એપરલ નિકાસકાર છે. તે જ સમયે, વિવિધ કેટેગરીના કાપડની નિકાસ કરતા દેશોમાં ભારતનો સમાવેશ ટોચના પાંચમાં છે. નાણાકીય વર્ષ 2026 સુધીમાં આ આંકડો $65 બિલિયન સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે. ત્યારથી, ભારત ગુણવત્તા નિયંત્રણના પગલાં વધારીને વૈશ્વિક ઉત્પાદન અને પુરવઠા શૃંખલામાં તેની સ્થિતિ મજબૂત કરવા માંગે છે. તેથી, તે વિવિધ દેશો સાથે ફ્રી ટ્રેડ એગ્રીમેન્ટ એટલે કે FTA પર પણ વાટાઘાટ કરી રહ્યું છે. આ કરારથી ઉત્પાદિત સામાન પરની આયાત જકાત ઘટશે અને દેશમાં નબળી ગુણવત્તાવાળા માલસામાન પર અંકુશ આવશે તેવી અપેક્ષા છે.
હાલમાં, બ્યુરો ઓફ ઈન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત ઉત્પાદનો અને આયાત બંનેને લાગુ પડે છે. કેટલાક દેશો BIS-પ્રમાણિત માલસામાનને પણ માન્યતા આપે છે. QCO ઓના આગમનથી વધુ દેશોને BIS-પ્રમાણિત ઉત્પાદનોને ઓળખવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી શકાય છે, જેનાથી ટેક્સટાઇલ સેક્ટરમાં ભારતની નિકાસ ક્ષમતામાં વધારો થશે. આ સિવાય QCO ઓના અમલીકરણ સાથે ઉત્પાદકોને કડક નિયમોનું પાલન કરવાની ફરજ પડશે. એકવાર QCOs લાગુ થઈ જાય પછી, કંપનીઓ ISI ચિહ્ન વિના QCO હેઠળ આવરી લેવામાં આવતી પ્રોડક્ટ્સ સંબંધિત કોઈપણ પ્રવૃત્તિમાં જોડાઈ શકશે નહીં. નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવા પર જેલ અને દંડ સહિતની સજા થઈ શકે છે.