રાજસ્થાન હાઈકોર્ટે બેથી વધુ બાળકો ધરાવતા સરકારી કર્મચારીઓના પ્રમોશન પર પ્રતિબંધ લગાવવાનો આદેશ આપ્યો છે. હકીકતમાં, 2023 માં, તત્કાલિન સરકારે બેથી વધુ બાળકો ધરાવતા સરકારી કર્મચારીઓના પ્રમોશન પરનો પ્રતિબંધ હટાવવાનો નિર્ણય લીધો હતો. આ પ્રતિબંધ અગાઉ સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવ્યો હતો, જે હેઠળ 2 થી વધુ બાળકો ધરાવતા સરકારી કર્મચારીઓને પ્રમોશન આપવામાં આવશે નહીં.
જોકે, જસ્ટિસ પંકજ ભંડારી અને જસ્ટિસ વિનોદ કુમાર ભરવાનીની હાઈકોર્ટની ડિવિઝન બેન્ચે સરકારના આદેશ પર વચગાળાનો સ્ટે મૂકી દીધો છે.
આ પહેલા ફેબ્રુઆરી 2024માં સુપ્રીમ કોર્ટે ટુ ચાઈલ્ડ પોલિસી પર મોટો નિર્ણય આપ્યો હતો. રાજસ્થાનના ‘બેથી વધુ બાળકો માટે સરકારી નોકરી નહીં’ના નિયમને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો હતો. આ અંગે પોતાનો ચુકાદો આપતાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે બેથી વધુ બાળકો હોય તો સરકારી નોકરી આપવાનો ઇનકાર કરવો એ ભેદભાવપૂર્ણ નથી. કોર્ટે કહ્યું હતું કે આ નિયમ સરકારી નોકરીઓ માટે ઉમેદવારોને ગેરલાયક ઠેરવે છે જો તેમની પાસે બે કરતાં વધુ બાળકો હોય અને તે ભેદભાવપૂર્ણ ન હોય. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે આ નિયમનો હેતુ પરિવાર નિયોજનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
તમને જણાવી દઈએ કે મહારાષ્ટ્રમાં ટુ-ચાઈલ્ડ પોલિસીને લઈને ઘણા નિયમો છે. 2001ના સરકારી ઠરાવમાં જણાવાયું છે કે જો કોઈ કર્મચારીના બે કરતાં વધુ બાળકો હોય, તો તેના મૃત્યુ પછી તેના પરિવારમાંથી કોઈ વ્યક્તિને અનુકંપાથી નિમણૂક આપવામાં આવશે નહીં. તે જ સમયે, 2005 થી અમલમાં આવેલા નાગરિક નિયમોમાં એવી જોગવાઈ છે કે બેથી વધુ બાળકો ધરાવનાર સરકારી નોકરી માટે લાયક રહેશે નહીં.
આ નિયમો લાગુ થયા બાદ જો કોઈ કર્મચારીનું ત્રીજું બાળક હશે તો તે સરકારી નોકરી માટે અયોગ્ય ગણાશે. આ નિયમો A, B, C અને D જૂથોમાં ભરતી કરાયેલા કર્મચારીઓને લાગુ પડે છે. તેવી જ રીતે, મહારાષ્ટ્રમાં બેથી વધુ બાળકો ધરાવતા લોકોને સ્થાનિક ચૂંટણી લડવા પર પ્રતિબંધ છે. બેથી વધુ બાળકો ધરાવતા લોકો પંચાયત અને જિલ્લા પરિષદની ચૂંટણી લડી શકતા નથી.