નવી દિલ્હી
બ્રિટિશ બ્રોડકાસ્ટિંગ કંપની (બીબીસી) ભારતની, મુશ્કેલીઓ ફરી એકવાર વધી ગઈ છે. વર્ષ 2023માં જે ફેમા કેસમાં ન્યૂઝ પોર્ટલ પર તપાસ ચાલી રહી હતી, હવે એ જ કેસમાં EDએ કંપની પર 3.44 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો છે. બીબીસી ઈન્ડિયા સામે ફોરેન એક્સચેન્જ મેનેજમેન્ટ એક્ટ (ફેમા) હેઠળ કથિત વિદેશી વિનિમય ઉલ્લંઘન માટે કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. બે વર્ષ પછી, EDએ શુક્રવારે એક આદેશ જાહેર કર્યો, જેમાં BBC પર 3.44 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. જ્યારે એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેકટોરેટે બીબીસીના ત્રણ નિર્દેશકો ઉપર પણ રૂપિયા 1.14 કરોડનો દંડ લગાવ્યો છે. EDએ ફેબ્રુઆરી 2023માં નવી દિલ્હી અને મુંબઈમાં BBCની ઑફિસમાં આવકવેરા વિભાગના સર્વેક્ષણ બાદ ટ્રાન્સફર પ્રાઇસિંગ નિયમોના કથિત “અનુપાલન” અને નફામાં ફેરફાર કરવા બદલ કેસ નોંધ્યો હતો.
એક અધિકારીએ નામ ના આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે, “અમે શુક્રવારે ફેમા (1999) ની જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરવા બદલ BBC ઈન્ડિયા પર રૂ. 3,44,48,850 નો દંડ લાદતા નિર્ણયનો આદેશ જાહેર કર્યો છે,” ઉપરાંત, નિર્દેશકો – જાઈલ્સ એન્ટોની હંટ, ઈન્દુ શેખર સિંહા અને પોલ માઈકલ ગિબન્સ – ને ઉલ્લંઘનના સમયગાળા દરમિયાન કંપનીની કામગીરીની દેખરેખમાં ભૂમિકા બદલ ₹1.14 કરોડનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. બીબીસીના પ્રવક્તાએ કહ્યું કે, બીબીસી ભારત સહિત દરેક દેશમાં જે તે દેશમાં કામ કરે છે તેના નિયમોનું પાલન કરે છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે બીબીસી વર્લ્ડ સર્વિસ ઈન્ડિયા કે તેના ડિરેક્ટર્સને એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ તરફથી કોઈ ઓર્ડર મળ્યો નથી. પ્રવક્તાએ કહ્યું, “જ્યારે અમને કોઈ ઓર્ડર મળે છે, ત્યારે અમે તેની કાળજીપૂર્વક સમીક્ષા કરીશું અને આગળ શું પગલાં લેવા જોઈએ તે અંગે વિચારણા કરીશું.”
બીબીસીના કથિત ઉલ્લંઘન વિશે માહિતી આપતા અધિકારીએ જણાવ્યું કે, 18 સપ્ટેમ્બર, 2019ના રોજ ડીપીઆઈઆઈટીએ એક પ્રેસ નોટ જાહેર કરી હતી, જેમાં સરકારી માર્ગ હેઠળ ડિજિટલ મીડિયા માટે 26 ટકા એફડીઆઈ મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી હતી. જો કે, BBC WS India એ ડિજિટલ મીડિયા દ્વારા સમાચાર અપલોડ/સ્ટ્રીમિંગ કરતી 100% FDI કંપની છે. અધિકારીએ કહ્યું કે પ્રેસ નોટ પછી પણ બીબીસી ઈન્ડિયાએ તેનું એફડીઆઈ ઘટાડીને 26 ટકા કર્યું નથી અને સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલા નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરીને તેને 100 ટકા પર રાખ્યું છે. અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, વર્ષ 2023માં ટેક્સ વિભાગે બીબીસી ઈન્ડિયા વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરી હતી.
વાસ્તવમાં, આ કાર્યવાહી ત્યારે કરવામાં આવી હતી જ્યારે બીબીસીએ 2002ના ગુજરાત રમખાણો પર ‘ઇન્ડિયાઃ ધ મોદી ક્વેશ્ચન’ નામની ડોક્યુમેન્ટ્રી બનાવી હતી. 20 જાન્યુઆરીના રોજ પણ, કેન્દ્રએ યુટ્યુબ અને ટ્વિટરને દસ્તાવેજી શેર કરતી લિંક્સને દૂર કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો, અધિકારીઓએ કહ્યું હતું કે તે “ભારતની સાર્વભૌમત્વ અને અખંડિતતાને નબળી પાડે છે”. ફેબ્રુઆરી 2023 માં ત્રણ દિવસીય સર્વેક્ષણ પછી, IT વિભાગે કહ્યું હતું કે તેને “ટ્રાન્સફર પ્રાઇસિંગ દસ્તાવેજીકરણ સંબંધિત ઘણી વિસંગતતાઓ મળી છે.” તેણે એમ પણ કહ્યું હતું કે બીબીસી ગ્રૂપની ઘણી સંસ્થાઓ દ્વારા દર્શાવવામાં આવેલી આવક અને નફો ભારતમાં “કાર્યના ધોરણને અનુરૂપ નથી”.