સુપ્રીમ કોર્ટના એૌતિહાસિક નિર્ણયને પગલે કરોડો કરદાતાઓને સીધી રાહત મળશે. ભારતમાં કરદાતાઓ માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદામાં, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે GST અપીલ દાખલ કરવા માટે ફરજિયાત પ્રી-ડિપોઝીટ (10%) ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ (ITC) માંથી ચૂકવી શકાય છે. અત્યાર સુધી તેને ફક્ત રોકડમાં ચૂકવવાનું ફરજિયાત માનવામાં આવતું હતું, પરંતુ હવે આ પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. આ નિર્ણય ગુજરાત હાઈકોર્ટના આદેશને જાળવી રાખીને આપવામાં આવ્યો હતો, જેમાં કોર્ટે યશો ઇન્ડસ્ટ્રીઝ વિરુદ્ધ મહેસૂલ વિભાગના કેસમાં કરદાતાઓની તરફેણમાં નિર્ણય આપ્યો હતો.GST કાયદાની કલમ 107(6) હેઠળ, કોઈપણ અપીલ દાખલ કરતા પહેલા 10% ટેક્સની પૂર્વ-જમાવટ ફરજિયાત છે. અત્યાર સુધી સરકાર માનતી હતી કે આ ચુકવણી ફક્ત કેશ લેજરથી જ કરી શકાય છે, પરંતુ ગુજરાત હાઈકોર્ટે કહ્યું કે તે ITC (ઈલેક્ટ્રોનિક ક્રેડિટ લેજર) થી પણ કરી શકાય છે. સુપ્રીમ કોર્ટે હવે મહેસૂલ વિભાગના SLP ને ફગાવીને આ નિર્ણયને માન્ય રાખ્યો છે. સુનાવણી દરમિયાન યશો ઇન્ડસ્ટ્રીઝની દલીલો – વરિષ્ઠ વકીલ અભિષેક એ. રસ્તોગીએ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે CGST કાયદાની કલમ 49(4) મુજબ, ECL નો ઉપયોગ “આઉટપુટ ટેક્સ” ની ચુકવણી માટે થઈ શકે છે.
GST નિયમ 86(2) અને પરિપત્ર 172/04/2022 પ્રી-ડિપોઝીટને દંડ અથવા વ્યાજ તરીકે વર્ગીકૃત કરતા નથી, જે તેને ITCમાંથી ચુકવણી માટે પાત્ર બનાવે છે. પ્રી-ડિપોઝીટ એ ફક્ત એક પ્રક્રિયાગત જરૂરિયાત છે, વાસ્તવિક કર ચુકવણી નહીં.હવે આ નિર્ણયની ઉદ્યોગપતિઓ પર શું અસર પડશે
1. કરદાતાઓને રાહત – હવે તેઓ ITC નો ઉપયોગ કરીને અપીલ દાખલ કરી શકે છે, તેમને રોકડની વ્યવસ્થા કરવાની જરૂર નથી.
2. MSME અને નિકાસકારોને સહાય મળશે- નાના વ્યવસાયો અને નિકાસકારો જેમની પાસે ITC છે પરંતુ રોકડની અછત છે, તેમના માટે આ રોકડ પ્રવાહનું દબાણ ઘટાડશે.
૩. રિફંડનો માર્ગ ખુલશે – જે કરદાતાઓએ અગાઉ રોકડમાં પ્રી-ડિપોઝીટ કરી છે તેઓ હવે રિફંડ અથવા એડજસ્ટમેન્ટ માટે અરજી કરી શકે છે.
૪. કાયદાની સ્પષ્ટતા:- આ નિર્ણય વિરોધાભાસી અર્થઘટનોને દૂર કરે છે અને કાયદાના હેતુને સ્પષ્ટ કરે છે.
5. બંધારણીય રક્ષણ:- કોર્ટે કહ્યું કે પ્રક્રિયાગત નિયમો કરદાતાઓના ન્યાય મેળવવાના અધિકારને અવરોધી શકતા નથી.
અભિષેક રસ્તોગી કહે છે કે આ નિર્ણય GST માળખાની સાચી ભાવના જાળવી રાખે છે. આ અપીલ પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરશે અને કરદાતાઓ, ખાસ કરીને MSME ને રાહત આપશે. આ નિર્ણય જીએસટી સિસ્ટમને ટેકનોલોજી આધારિત અને કરદાતા-મૈત્રીપૂર્ણ બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું છે. હવે, કરદાતાઓ સરકાર પાસે પહેલેથી જ રહેલી ક્રેડિટમાંથી તેમની અપીલ માટે પ્રી-ડિપોઝીટ કરી શકશે. આનાથી વ્યવસાયોને સુવિધા મળશે, વિવાદો ઘટશે અને GSTAT જેવી નવી અપીલ કોર્ટમાં વિશ્વાસ વધશે.