Crude Oil: યુક્રેન યુદ્ધનો અંત આવી રહ્યો નથી, અને તેની અસર હવે ભારત પર પણ દેખાઈ રહી છે. અમેરિકા અને નાટોએ રશિયા પર શક્ય તેટલી વહેલી તકે શાંતિ કરાર કરવા માટે દબાણ વધાર્યું છે – અન્યથા તેની સાથે વેપાર કરતા દેશો પર આર્થિક પ્રતિબંધો પણ લાદવામાં આવશે.
અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે જો રશિયા આ કરાર માટે તૈયાર નહીં હોય, તો તેનું તેલ ખરીદતા દેશો પર 100% અથવા તેનાથી વધુ ટેરિફ લાદી શકાય છે.
નાટોના સેક્રેટરી જનરલ માર્ક રુટેએ પણ આ સંદર્ભમાં ભારત, ચીન અને બ્રાઝિલને ચેતવણી આપી છે.
રશિયાના તેલ પર ભારતની નિર્ભરતા
રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ શરૂ થયા પછી, પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું બંધ કરી દીધું. ભારતે આ ખાલી જગ્યા ભરી અને ભારે ડિસ્કાઉન્ટ પર તેલ ખરીદવાનું શરૂ કર્યું. આનાથી ભારતને ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવામાં અને આર્થિક સ્થિરતા જાળવવામાં મદદ મળી.
હાલમાં, ભારત તેની 85% થી વધુ તેલની જરૂરિયાતો આયાત દ્વારા પૂર્ણ કરે છે, જેમાંથી લગભગ 33% રશિયાથી આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, અમેરિકાના દબાણ પછી ભારતની વ્યૂહરચના પર પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે.
શું ભારત હજુ પણ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદશે?
ભારતના પેટ્રોલિયમ મંત્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ભારત અમેરિકાની ધમકીઓથી ડરતું નથી. તેમણે કહ્યું કે આ ચેતવણી કદાચ રશિયા સાથે વાટાઘાટો કરવાની વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે.
પુરીએ કહ્યું કે જો દુનિયા રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું બંધ કરે છે, તો કિંમતોમાં તીવ્ર વધારો થશે – પ્રતિ બેરલ $120 થી $130 સુધી. ભારત, ચીન, તુર્કી અને બ્રાઝિલ સહિત ઘણા અન્ય દેશો હજુ પણ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદી રહ્યા છે.
વિકલ્પો શું છે?
જો અમેરિકા અને નાટો ખરેખર ગૌણ પ્રતિબંધો લાદે છે, તો ભારત માટે તેની ઉર્જા જરૂરિયાતો કેવી રીતે પૂરી કરવી તે નક્કી કરવું મુશ્કેલ બનશે.
2021-22માં રશિયાથી ભારતની તેલ આયાત માત્ર 2.1% હતી, પરંતુ 2024-25માં તે વધીને 35.1% થઈ ગઈ છે. હવે આ પુરવઠા કાપનો અર્થ એ છે કે ભારતે કાં તો મોંઘુ તેલ ખરીદવું પડશે અથવા ફુગાવાના દબાણનો સામનો કરવો પડશે.
ટ્રમ્પની ધમકી વાસ્તવિક છે કે રણનીતિ?
કેટલાક વિશ્લેષકો માને છે કે આ ટ્રમ્પ દ્વારા એક રાજકીય ચાલ છે – રશિયા પર દબાણ લાવવા અને સ્થાનિક રાજકારણમાં એક કઠોર નેતા તરીકેની તેમની છબી જાળવી રાખવા માટે.
જો ભારત અને ચીન જેવા મોટા બજારો પર ટેરિફ લાદવામાં આવે છે, તો અમેરિકા માટે તેમની પાસેથી આયાત કરવી વધુ મોંઘી બનશે – અને અંતે તે અમેરિકન ગ્રાહકોને જ ભોગવવું પડશે.
તેથી એ પણ શક્ય છે કે ટ્રમ્પની ધમકી વાસ્તવમાં એક રાજદ્વારી બકવાસ હોય, જેનો ઉપયોગ વાટાઘાટોના ટેબલ પર લાભ મેળવવા માટે થઈ રહ્યો છે.