ઇન્ડોનેશિયાએ તેની લશ્કરી ક્ષમતાઓને વધારવા માટે ચીન પાસેથી 42 J-10C ફાઇટર જેટ ખરીદવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ પહેલીવાર છે જ્યારે ઇન્ડોનેશિયા કોઈ બિન-પશ્ચિમી દેશ પાસેથી વિમાન ખરીદી રહ્યું છે. ઇન્ડોનેશિયાના સંરક્ષણ પ્રધાન સજાફરી સજામસુદ્દીને બુધવારે કહ્યું, આ ટૂંક સમયમાં જકાર્તાના આકાશમાં ઉડતા જોવા મળશે. J-10C મૂળ રૂપે ફક્ત ચીની વાયુસેના માટે જ ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ ચીન હવે તેને અન્ય દેશોને પણ વેચશે. નાણામંત્રી પૂર્વાયા યુધિ સદેવાએ મીડિયાને જણાવ્યું હતું કે 75,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુનું બજેટ મંજૂર કરવામાં આવ્યું છે. જોકે, ચીનથી આ ભંડોળ ક્યારે આવશે તેની માહિતી હજુ સુધી જાહેર કરવામાં આવી નથી.
આ સોદો ઇન્ડોનેશિયાના રાષ્ટ્રપતિ પ્રબોવો સુબિયાન્ટોની સરકાર દ્વારા લશ્કરી સુધારા યોજનાનો એક ભાગ છે, જેના કારણે તેમણે નવી લશ્કરી શસ્ત્ર પ્રણાલીઓ, દેખરેખ અને પ્રાદેશિક સંરક્ષણ ક્ષમતાઓ પ્રાપ્ત કરવા માટે ચીન, ફ્રાન્સ, રશિયા, તુર્કી અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની દુનિયાની મુસાફરી કરી છે. ઇન્ડોનેશિયન વાયુસેના પાસે હાલમાં યુએસ, રશિયા અને બ્રિટનના ફાઇટર જેટ છે, પરંતુ તેમાંથી ઘણા જૂના છે અને તેમને અપગ્રેડ કરવાની અથવા બદલવાની જરૂર છે. J-10C જેવા આધુનિક વિમાનો ઇન્ડોનેશિયાને ચોથી પેઢીના ફાઇટર જેટ પૂરા પાડશે જે હવાથી હવા અને હવાથી જમીન પર પ્રહાર કરવા સક્ષમ છે.
ઇન્ડોનેશિયા ફક્ત ચીન પર આધાર રાખતું નથી. તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને જૂનમાં જાહેરાત કરી હતી કે તુર્કી ઇન્ડોનેશિયાને 48 KAAN ફાઇટર જેટ સપ્લાય કરશે. આ વિમાનો તુર્કીમાં બનાવવામાં આવશે અને પાંચમી પેઢીના સ્ટીલ્થ ફાઇટર છે. વધુમાં, જાન્યુઆરી 2024માં ફ્રાન્સ સાથે 42 દસોલ્ટ રાફેલ ફાઇટર જેટ માટેનો સોદો અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું. પ્રથમ ડિલિવરી 2026ની શરૂઆતમાં અપેક્ષિત છે. તેણે ફ્રાન્સ પાસેથી બે સ્કોર્પીન ઇવોલ્વ્ડ સબમરીન અને 13 થેલ્સ ગ્રાઉન્ડ કંટ્રોલ ઇન્ટરસેપ્શન રડાર ખરીદવાની પણ જાહેરાત કરી. આ સોદા દર્શાવે છે કે ઇન્ડોનેશિયા તેની લશ્કરી ખરીદી માટે કોઈ એક દેશ પર નિર્ભર નથી.
ઇન્ડોનેશિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ડિફેન્સ એન્ડ સ્ટ્રેટેજિક સ્ટડીઝના સંરક્ષણ વિશ્લેષક બેની સુકાડિસે આ સોદા અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે જ્યારે ઇન્ડોનેશિયા રાજકીય રીતે બિન-જોડાણવાદી દેશ છે, ત્યારે સરકારે તેના નિર્ણયોના પરિણામોને ઓછો અંદાજ ન આપવો જોઈએ. અમેરિકા અને યુરોપ જેવા પશ્ચિમી દેશો પાસેથી દાયકાઓ સુધી શસ્ત્રો ખરીદ્યા પછી ચીન સાથે આટલો મહત્વપૂર્ણ સોદો ઇન્ડોનેશિયાની સુરક્ષા નીતિમાં પરિવર્તનનો સંકેત આપી શકે છે. સુકાદિસે ચેતવણી આપી હતી કે એશિયામાં ચીનના વધતા લશ્કરી પ્રભાવ વચ્ચે આ પગલું પ્રાદેશિક સંવેદનશીલતા વધારી શકે છે. આ સોદો ચિંતાઓ વધારી શકે છે, ખાસ કરીને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં, જ્યાં ચીનના પ્રાદેશિક દાવાઓ છે અને ઇન્ડોનેશિયા સહિત અનેક દેશો સાથે વિવાદો ચાલી રહ્યા છે. ફિલિપાઇન્સ અને વિયેતનામ જેવા પડોશી દેશો તેને ચીનના પ્રભાવના વિસ્તરણ તરીકે જોઈ શકે છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને તેના સાથી દેશો પણ તેને પ્રદેશ માટે સંભવિત ખતરા તરીકે જોઈ શકે છે.
ઇન્ડોનેશિયા અને ચીન વચ્ચેનો મુખ્ય વિવાદ દક્ષિણ ચીન સમુદ્રનો છે, જે એક મહત્વપૂર્ણ વૈશ્વિક વેપાર માર્ગ છે જ્યાં ચીન તેની લાંબા સમયથી ચાલતી નાઇન-ડૅશ લાઇનનો દાવો કરીને સમુદ્રના મોટા ભાગોને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. તે નટુના ટાપુઓ નજીક ઇન્ડોનેશિયાના વિશિષ્ટ આર્થિક ક્ષેત્ર (EEZ)ની સરહદે આવેલું છે, જે તેલ, ગેસ અને માછલી જેવા સંસાધનોનું ઘર છે. ચીની માછીમારી જહાજો અને કોસ્ટ ગાર્ડ્સે વારંવાર ઇન્ડોનેશિયાના પાણીમાં ઘૂસણખોરી કરી છે, જેના કારણે 2019-2020માં મોટા તણાવ સર્જાયા હતા, જ્યારે ઇન્ડોનેશિયાએ જહાજોને ભગાડી દીધા હતા અને રાષ્ટ્રપતિએ વ્યક્તિગત રીતે મુલાકાત લીધી હતી. ઇન્ડોનેશિયા કહે છે કે તે આ વિવાદમાં સામેલ નથી અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા (UNCLOS)નું પાલન કરે છે.
ઇન્ડોનેશિયા ઉપરાંત, બાંગ્લાદેશ પણ ચીન પાસેથી 20 J-10CE ફાઇટર જેટ ખરીદવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. આ સોદો લગભગ US$2.2 બિલિયન (આશરે ₹18,500 કરોડ)નો હોવાનું કહેવાય છે. અહેવાલ મુજબ, કરારમાં તાલીમ, જાળવણી અને અન્ય તકનીકી સેવાઓ પણ આવરી લેવામાં આવશે. ચુકવણીઓ 2036 સુધી 10 નાણાકીય વર્ષોમાં હપ્તાઓમાં કરવામાં આવશે. બાંગ્લાદેશ સરકારે ઓક્ટોબર 2025માં ચીનના J-10CE મલ્ટીરોલ ફાઇટર જેટની ખરીદીને મંજૂરી આપી હતી.
આ 20 વિમાનો 2027 સુધીમાં ડિલિવર કરવામાં આવશે, જેનો કુલ ખર્ચ $2.2 બિલિયન (લગભગ ₹18,500 કરોડ) થશે, જેમાં તાલીમ અને સ્પેરપાર્ટ્સનો સમાવેશ થાય છે. ચુકવણી 10 વર્ષમાં કરવામાં આવશે. J-10CE વિમાન 4.5-જનરેશન ટેકનોલોજી, AESA રડાર, PL-15E મિસાઇલો અને અદ્યતન ડેટા લિંક્સથી સજ્જ હશે. આનાથી બાંગ્લાદેશ ચીન અને પાકિસ્તાન પછી આ આધુનિક પેઢીના ફાઇટર જેટ ધરાવતો ત્રીજો દેશ બનશે. એર ચીફ માર્શલ હસન મહમૂદ ખાને જણાવ્યું હતું કે, સરકારે મલ્ટીરોલ જેટ, સપાટીથી હવામાં પ્રહાર કરતી મિસાઇલો અને લાંબા અંતરના રડાર ખરીદવાને મંજૂરી આપી છે, પરંતુ ચીનનું નામ સ્પષ્ટ કર્યું નથી.
J-10C અને J-10CE એ એક જ વિમાન, ચેંગડુ J-10ના સંસ્કરણો છે, પરંતુ મુખ્ય તફાવત તેમની નિકાસ અને સ્થાનિક ઉપયોગમાં રહેલો છે. J-10C એ ચીની વાયુસેના માટે બનાવવામાં આવેલ મોડેલ છે. તેમાં ચીનની સૌથી અદ્યતન ટેકનોલોજીનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં AESA રડાર, ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધ પ્રણાલીઓ અને PL-15 મિસાઇલની સંપૂર્ણ ક્ષમતાનો સમાવેશ થાય છે. આ સંસ્કરણમાં ચીનના નિયંત્રણ હેઠળ કેટલીક સંવેદનશીલ અથવા વર્ગીકૃત સિસ્ટમો (જેમ કે ડેટા લિંક્સ, રડાર કોડ્સ, ECM સોફ્ટવેર, વગેરે) જાળવી રાખવામાં આવી છે. દરમિયાન, J-10CE એ અન્ય દેશોમાં વેચાણ માટે રચાયેલ સંસ્કરણ છે. તે ચીન દ્વારા પાકિસ્તાન અને ઇન્ડોનેશિયા જેવા દેશોમાં નિકાસ કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું. તેમાં કેટલાક તકનીકી તફાવતો છે, જેમ કે કેટલાક સોફ્ટવેર અને ઇલેક્ટ્રોનિક સિસ્ટમ્સમાં ફેરફાર… સુરક્ષા કારણોસર રડાર અને ડેટા લિંક સિસ્ટમ્સ થોડી મર્યાદિત છે. શસ્ત્રો સિસ્ટમ્સ ચીની નિયંત્રણો અનુસાર કસ્ટમાઇઝ કરવામાં આવે છે, એટલે કે ફક્ત તે મિસાઇલો અને સિસ્ટમ્સને નિકાસ કરવાની મંજૂરી છે.