લોકસભામાં 242 બેઠકો જીતનાર ભાજપે નીતિશ કુમાર, ચંદ્રાબાબુ નાયડુ અને ચિરાગ પાસવાન જેવા સાથી પક્ષોને આભારી બહુમતીનો આંકડો પાર કર્યો હશે, પરંતુ રાજ્યસભામાં ભાજપ પાસે બહુમતી નથી. એનડીએ સાથે પણ ભાજપ બહુમતીના આંકડાથી એટલો દૂર છે કે 22 જુલાઈથી શરૂ થઈ રહેલા ચોમાસુ સત્રમાં ભાજપને પોતાની પસંદગીનું એક પણ બિલ પાસ કરાવવા માટે ઘણો સંઘર્ષ કરવો પડશે.
આનું એકમાત્ર કારણ લોકસભાની ચૂંટણી છે, જ્યાં ભાજપે એવા નેતાઓને પોતાના દુશ્મન બનાવી દીધા છે જેઓ એક સમયે રાજ્યસભામાં મુશ્કેલીના સમયે મિત્ર હતા અને જેમના કારણે ભાજપ દૂર હોવા છતાં પોતાની ઈચ્છા મુજબ બિલ પાસ કરાવી શક્યું છે.
રાજ્યસભાની કુલ બેઠકોની સંખ્યા 245 છે અને વર્તમાન સાંસદોની સંખ્યા 226 છે. એટલે કે 19 બેઠકો ખાલી છે. તેમાંથી 11 બેઠકો પર ચૂંટણી યોજાવાની છે, જે વિવિધ રાજ્યોની છે. બાકીની 8 બેઠકોમાંથી રાષ્ટ્રપતિએ ચારને નોમિનેટ કરવાના છે અને બાકીની ચાર બેઠકો જમ્મુ કાશ્મીરની છે. આ સંદર્ભમાં, 226 સભ્યોની રાજ્યસભામાં બહુમતીનો આંકડો 114 છે. ભાજપ પાસે કુલ 86 છે. જો લોકસભામાં ભાજપ સાથે સરકાર ચલાવી રહેલા પક્ષોના રાજ્યસભાના સભ્યોને પણ ઉમેરવામાં આવે તો એનડીએના રાજ્યસભામાં આંકડો 101 છે. એટલે કે NDA રાજ્યસભામાં બહુમતીના આંકડાથી હજુ પણ 13 બેઠકો પાછળ છે.
હવે જો આ લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે પોતાના જૂના મિત્રોને દુશ્મન ન બનાવ્યા હોત તો ભાજપે આ 13 હાર સરળતાથી ભરપાઈ કરી દીધી હોત. નવીન પટનાયક અને જગન મોહન રેડ્ડી ભાજપના જૂના મિત્રો છે. આ બંને એનડીએમાં નહોતા, આમ છતાં તેઓ ઓછામાં ઓછા રાજ્યસભામાં બીજેપીના મિત્રો હતા, પરંતુ 2024ની લોકસભાની ચૂંટણી અને પછી ઓડિશા આંધ્રપ્રદેશની વિધાનસભાની ચૂંટણી પછી સંજોગો બદલાયા છે. ઓડિશામાં બીજેપીએ એ જ બીજુ જનતા દળ અને તેના પ્રમુખ નવીન પટનાયકને સત્તા પરથી હટાવી દીધા છે, જેમની મદદથી તે રાજ્યસભામાં તેના મનપસંદ બિલો પસાર કરાવી રહી છે. ભલે ભાજપે આંધ્રપ્રદેશમાં જગન મોહન રેડ્ડીને સીધો હટાવ્યો ન હોય, પણ જગન મોહન રેડ્ડીને પણ તેમને હટાવવા પડ્યા છે. ચંદ્રાબાબુ નાયડુના નેતૃત્વમાં ભાજપના સૌથી મોટા સહયોગી ટીડીપી દ્વારા તેમને હટાવી દેવામાં આવ્યા છે. હવે નાયડુની પાર્ટી એનડીએનો ભાગ છે અને મોદી સરકારમાં તેના મંત્રીઓ પણ છે.
આ રીતે જોઈએ તો નવીન પટનાયકના 9 રાજ્યસભા સાંસદો અને જગન મોહન રેડ્ડીના 11 રાજ્યસભા સાંસદો, કુલ 20 રાજ્યસભા સાંસદો હવે ભાજપ સાથે નથી. આથી ભાજપ ગમે તેટલી કોશિશ કરે પણ અત્યારે બહુમતી ભેગી કરી શકશે એવું લાગતું નથી. બાકીની 11 બેઠકો પર ચૂંટણી થવાની છે, તેથી ભાજપ આમાંથી ઓછામાં ઓછી 6 બેઠકો સરળતાથી જીતી જશે. બાકીના ચાર નામાંકન પણ ભાજપની તરફેણમાં જશે. આટલું બધું થયા પછી પણ ભાજપ બહુમતીના આંકથી 3 બેઠકો ઓછી રહેશે, પરંતુ અહીં સુધી પહોંચવા માટે ભાજપને રાહ જોવી પડશે, કારણ કે અત્યાર સુધી ન તો 11 બેઠકો પર ચૂંટણી માટે કોઈ જાહેરાત કરવામાં આવી છે અને ન તો તે તારીખ આવી છે કે જ્યારે રાષ્ટ્રપતિએ ચૂંટણી કરવી જોઈએ. ચાર ખાલી બેઠકો પર કોઈને નોમિનેટ કરો.
ભાજપની આ નબળાઈનો કોંગ્રેસને પણ ફાયદો થવાનો નથી કારણ કે કોંગ્રેસ પાસે હાલમાં રાજ્યસભામાં માત્ર 26 બેઠકો છે. જો ભારત બ્લોકના તમામ સહયોગીઓની બેઠકો ઉમેરવામાં આવે તો આ આંકડો 90ને પાર કરી શકશે નહીં કારણ કે બીજુ જનતા દળ હોય કે વાયએસઆરસીપી, આ બંને ભાજપની વિરુદ્ધમાં હોઈ શકે છે, પરંતુ તેઓ ઈન્ડિયા બ્લોકનો ભાગ પણ નથી. છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ અને તેનું ગઠબંધન ભાજપને રાજ્યસભામાં રોકી શકે છે, પરંતુ તેમની ઈચ્છા મુજબનું કામ નહીં કરી શકે.
બેઠકો ભર્યા પછી, ચૂંટણી અને નામાંકન પછી પણ રાજ્યસભાનો આંકડો માત્ર 241 જ રહેશે, કારણ કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી ચાર સાંસદો હજુ ચૂંટવાના બાકી છે. આવી સ્થિતિમાં બહુમતનો આંકડો 121 થશે અને પછી 101 બેઠકો ધરાવતા NDA પાસે માત્ર 111 બેઠકો જ રહેશે અને તો પણ ભાજપ સાથેનો NDA બહુમતથી 13 બેઠકો દૂર રહેશે. તો ચાલો જોઈએ કે 22મી જુલાઈથી શરૂ થઈ રહેલા ચોમાસુ સત્રમાં બીજેપી ક્યા બિલ લાવે છે અને તેનાથી પણ વધુ ધ્યાન એ રહેશે કે બીજેપી કયા બિલો પાસ કરાવવામાં સક્ષમ છે.