બેઇજીંગ
વિશ્વની અગ્રણી ઇલેક્ટ્રિક વાહન નિર્માતા કંપની ટેસ્લાએ ચીનમાં તેના બે પ્રીમિયમ મોડલ, મોડલ એસ અને મોડલ એકસના નવા ઓર્ડર સ્વીકારવાનું અચાનક સ્થગિત કરી દીધું છે. આ નિર્ણય ચીન અને અમેરિકા વચ્ચે ચાલી રહેલા વેપાર યુદ્ધની પૃષ્ઠભૂમિમાં લેવાયો હોવાનું મનાય છે, જેના કારણે ટેસ્લાના શેરબજારમાં પણ ગાબડાં પડ્યા છે. ચીનના બજારમાં ટેસ્લાની આ ગતિવિધિને લઈને અનેક પ્રશ્નો ઉભા થયા છે.
શું છે સમગ્ર મામલો? ટેસ્લાએ શુક્રવારે તેની ચીની વેબસાઇટ અને વીચેટ મિની-પ્રોગ્રામ પરથી મોડલ એસ અને મોડલ એકસના ઓર્ડર લેવાનું બંધ કરી દીધું. આ બંને મોડલ અમેરિકાના ફ્રેમોન્ટ, કેલિફોર્નિયા અને નેધરલેન્ડ્સના ટિલબર્ગ ખાતે બનાવવામાં આવે છે અને ચીનમાં આયાત થાય છે. ચીન ઓટો ડીલર્સ એસોસિયેશનના વિશ્વેષક લી યાનવેઇના જણાવ્યા અનુસાર, ૨૦૨૪માં ચીને માત્ર ૧,૫૫૩ મોડલ એક્સ અને ૩૧૧ મોડલ એસ ગાડીઓની આયાત કરી હતી. આ આંકડા દર્શાવ છે કે આ બંને મોડલનું ચીનમાં વેચાણ નજીવું છે, જેનું મુખ્ય કારણ સ્થાનિક ઇલેક્ટ્રિક વાહન ઉત્પાદકો જેવા કે બીવાયડી સાથેની તીવ્ર સ્પર્ધા છે.
આ નિર્ણયની પાછળનું મુખ્ય કારણ અમેરિકા દ્વારા ચીન પર લાદવામાં આવેલા ઊંચા આયાત શુલ્ક (ટેરિફ) હોવાનું મનાય છે. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તાજેતરમાં ચીની માલ પર ૧૪૫ ટકા સુધીના શુલ્ક લાદ્યા છે. જેની સીધી અસર ટેસ્લાના આયાતી મોડલ પર પડી છે. બીજી તરફ, ચીને પણ જવાબી કાર્યવાહીમાં અમેરિકી ઉત્પાદનો પર ૮૪ ટકા શુલ્ક લગાવ્યું છે. આ વેપારી તણાવના કારણે ટેસ્લા માટે ચીનમાં આયાતી ગાડીઓ વેચવી ખર્ચાળ અને નુકસાનકારક બની ગઈ છે.
ચીનમાં ટેસ્લાની સ્થિતિ: ચીન ટેસ્લા માટે બીજું સૌથી મોટું બજાર છે, જે તેના વૈશ્વિક વેચાણનો મોટો હિસ્સો ધરાવે છે. શાંઘાઈમાં આવેલી ટેસ્લાની ગીગાફેક્ટરી મોડલ ૩ અને મોડલ વાયનું ઉત્પાદન કરે છે, જે ચીનમાં વેચાણ ઉપરાંત યુરોપ જેવા બજારોમાં નિકાસ પણ થાય છે. જોકે, મોડલ એસ અને મોડલ એક્સનું વેચાણ ચીનમાં હંમેશાં ઓછું રહ્યું છે. કારણ કે આ બંને મોડલની કિંમત ઊંચી છે અને સ્થાનિક બ્રાન્ડ્સ જેવી કે બીવાયડી, ઝીકર અને શાઓમીના સસ્તા અને ટેક્નોલોજીથી ભરપૂર વાહનો સામે સ્પર્ધા કરવી મુશ્કેલ બની રહી છે.
ચીનના ઇલેક્ટ્રિક વાહન બજારમાં ટેસ્લાનો હિસ્સો ૨૦૨૩માં ૧૧.૭ ટકાથી ઘટીને ૨૦૨૪માં ૧૦.૪ ટકા થયો છે. બીવાયડી જેવી કંપનીઓએ સસ્તા દરે આકર્ષક ડિઝાઇન અને નવીન ટેક્નોલોજી સાથેની ગાડીઓ રજૂ કરીને બજારમાં પોતાનું વર્ચસ્વ વધાર્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, બીવાયડીની એક ઇલેક્ટ્રિક ગાડીની શરૂઆતી કિંમત માત્ર ૧૦,૦૦૦ ડોલર (આશરે ૮.૪ લાખ રૂપિયા) છે. જે ટેસ્લાના મોડલ્સની તુલનામાં ઘણી ઓછી છે.
શું છે ટેસ્લાની રણનીતિ? વિશ્વેષકોનું માનવું છે કે ટેસ્લા આ નિર્ણય દ્વારા ચીનમાં પોતાના ખર્ચને ઘટાડવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માંગે છે. કંપનીએ તાજેતરમાં ચીનમાં મોડલ વાયનું નવું સંસ્કરણ રજૂ કર્યું છે, જે બજારમાં સારું પ્રદર્શન કરી રહ્યું છે. આ ઉપરાંત, ટેસ્લા ૨૦૨૫ના અંતમાં ચીનમાં મોડલ વાયનું છ સીટવાળું સંસ્કરણ લોન્ચ કરવાની યોજના ધરાવે છે, જેનો હેતુ પરિવારોને આકર્ષવાનો છે. કંપની એક સસ્તું મોડલ વાય પણ વિકસાવી રહી છે, જેનું ઉત્પાદન શાંઘાઈમાં થશે અને તેની કિંમત હાલના મોડલ કરતાં ૨૦ ટકા ઓછી હતી.
આ ઉપરાંત, ટેસ્લા ચીનમાં પોતાની સ્વાયત્ત ડ્રાઇવિંગ ટેક્નોલોજી (ફુલ સેલ્ફ-ડ્રાઇવિંગ)ને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પણ કામ કરી રહી છે. પરંતુ તાજેતરમાં ચીનના નવા નિયમોના કારણે આ ટેક્નોલોજીના પરીક્ષણ પર રોક લાગી છે. આ બધું દર્શાવે છે કે ટેસ્લા ચીનના બજારમાં પોતાની સ્થિતિ મજબૂત કરવા નવી રણનીતિ અપનાવી રહી છે.
શેરબજાર પર અસર: ટેસ્લાના આ નિર્ણયની સીધી અસર તેના શેરબજાર પર જોવા મળી. શુક્રવારે ટેસ્લાના શેરમાં લગભગ ૫ ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો. વોલ સ્ટ્રીટના વિશ્વેષકોનું માનવું છે કે ચીનમાં વેચાણ ઘટવું અને વેપારી તણાવ ટેસ્લા માટે લાંબા ગાળે પડકારરૂપ બની શકે છે. જોકે, કેટલાક વિશ્વેષકો એવું પણ માને છે કે ટેસ્લાનું ધ્યાન હવે શાંધાઈમાં ઉત્પાદિત મોડલ ૩ અને મોડલ વાય જેવા સસ્તા મોડલ્સ પર વધુ કેન્દ્રિત થશે, જે ચીનમાં વધુ લોકપ્રિય છે.
ભવિષ્યની શક્યતાઓ: ટેસ્લાના આ પગલાથી ચીનના ઇલેક્ટ્રિક વાહન બજારમાં સ્થાનિક ઉત્પાદકોને વધુ ફાયદો થઈ શકે છે. બીવાયડીએ તાજેતરમાં નવી ફાસ્ટ-ચાર્જિંગ ટેક્નોલોજી રજૂ કરી છે, જે ટેસ્લાના ચાર્જર કરતાં ઓછા સમયમાં ગાડી ચાર્જ કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, ઝીકરે ચીનમાં પોતાની સ્વાયત્ત ડ્રાઇવિંગ સિસ્ટમ મફતમાં ઓફર કરવાની જાહેરાત કરી છે, જે ટેસ્લા માટે વધુ એક પડકાર ઉભો કરે છે.
ટેસ્લાના સીઈઓ ઇલોન મસ્કે હાલમાં આ નિર્ણય અંગે કોઈ ટિપ્પણી કરી નથી, પરંતુ તેમણે અગાઉ જણાવ્યું હતું કે ચીન અને અમેરિકા વચ્ચેના વેપારી શુલ્ક કંપનીના વ્યવસાયને “નોંધપાત્ર રીતે અસર કરશે. ચીનમાં ટેસ્લાની આગળની રણનીતિ શું હશે, તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.