જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ વધી ગયો છે અને સરહદ પર ગોળીબારીના બનાવો પણ સામે આવી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં જો બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધ થાય તો ભારત માટે પાકિસ્તાનની વાયુસેનાની હુમલો કરવાની ક્ષમતાને ખતમ કરવી અત્યંત મહત્વપૂર્ણ બની રહેશે. નિષ્ણાતોના મતે, આ માટે ભારતીય દળોએ પાકિસ્તાનના AWACS (Erieye Airborne Early Warning and Control System) ને નષ્ટ કરવું પડશે. સૈન્ય નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતને પાકિસ્તાનના AWACS રડાર સિસ્ટમને નિષ્ક્રિય કરવું પડશે. આનાથી પાકિસ્તાનના લડાકુ વિમાનો દૂર સુધી પ્રહાર કરવાની ક્ષમતા ગુમાવી દેશે. યુદ્ધની સ્થિતિમાં આ કાર્ય પ્રથમ થોડા કલાકોમાં કરવું પડશે. AWACS સિસ્ટમ નષ્ટ થવાથી પાકિસ્તાની વાયુસેનાને નૌકાદળ અને પાકિસ્તાન આર્મી સાથે સંકલન કરવામાં મુશ્કેલી પડશે
પાકિસ્તાની વાયુસેના સ્વીડનની સાબ ઇલેક્ટ્રોનિક ડિફેન્સ સિસ્ટમ્સ કંપની દ્વારા વિકસિત Saab 2000 Erieye AWACS રડાર સિસ્ટમ ધરાવે છે. આ વિમાન અનેક સો કિલોમીટરના અંતરથી પોતાના લક્ષ્ય પર નજર રાખી શકે છે. તે પાકિસ્તાની વાયુસેનાને વાસ્તવિક સમયમાં કમાન્ડ અને કંટ્રોલની ક્ષમતા પ્રદાન કરે છે. તેને પાકિસ્તાની વાયુસેનાની આંખ અને કાન પણ કહેવામાં આવે છે. તેની મદદથી પાકિસ્તાન ભારતના ઘણા અંદરના વિસ્તારો સુધી દેખરેખ રાખી શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે, AWACS વિમાન પર લાગેલી રડાર સિસ્ટમ ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્રને સ્કેન કરી શકે છે અને ભારતીય વાયુસેના દ્વારા લડાકુ વિમાનો અને મિસાઇલ હુમલાની યોજના વિશે પાકિસ્તાની વાયુસેનાને અગાઉથી માહિતી આપી શકે છે, જેનાથી પાકિસ્તાનને બચાવની તૈયારી કરવા અને જવાબી કાર્યવાહીની યોજના બનાવવા માટે સમય મળી જશે.
તો, ભારત પાકિસ્તાનના Saab Erieye AWACS સિસ્ટમને કેવી રીતે નષ્ટ કરી શકે છે? ભારત પાસે વિશ્વનું સૌથી અદ્યતન એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ S-400 ટ્રાયમ્ફ છે. આ સાથે જ Barak-SER એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ પણ છે. S-400 રશિયા પાસેથી ખરીદવામાં આવ્યું છે અને તેની મિસાઇલથી 400 કિલોમીટર દૂર સુધી પ્રહાર કરી શકાય છે. પાકિસ્તાની AWACS વિમાન જ્યારે પાકિસ્તાનમાં સક્રિય હશે ત્યારે જ S-400 થી તેને ખતમ કરી શકાય છે. Barak-SER અને S-400 ટ્રાયમ્ફે ભારતને પાકિસ્તાનના ઉચ્ચ મૂલ્યના લક્ષ્યોને પાકિસ્તાનમાં રહેતા હોય ત્યારે જ ખતમ કરવાની ક્ષમતા આપી છે. આવું કરવાથી ભારતીય વાયુસેના પાકિસ્તાની હવાઈ ક્ષેત્રમાં ઘૂસીને વ્યૂહાત્મક લશ્કરી લક્ષ્યોને નષ્ટ કરી શકશે અને ભારતનું અદ્યતન એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ પાકિસ્તાનની જવાબી હુમલો કરવાની ક્ષમતાને મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જેનાથી ભારતીય લડાકુ વિમાનો માટે ખતરો ઓછો થશે.
જો ભારત S-400 ની મદદથી Saab 2000 Erieye સિસ્ટમને નષ્ટ કરી દે તો પાકિસ્તાની વાયુસેના અપંગ થઈ જશે અને તેને સંપૂર્ણપણે જમીન પર રહેલા રડાર પર નિર્ભર રહેવું પડશે. દુર્ગમ પહાડી વિસ્તારોમાં કાર્યવાહીમાં જમીન પર રહેલા રડારથી વધુ મદદ મળતી નથી. આનાથી ભારતના આંતરિક વિસ્તારમાં હુમલો કરવાની પાકિસ્તાની વાયુસેનાની તાકાત ઓછી થઈ જશે. બીજી તરફ, ભારતીય વાયુસેનાના વિમાન સરળતાથી પાકિસ્તાનમાં ઉડાન ભરી શકશે અને વ્યૂહાત્મક ઠેકાણાઓને નષ્ટ કરી શકશે. તણાવ વધ્યા બાદ ભારતે પોતાના S-400 અને અન્ય એર ડિફેન્સ સિસ્ટમને એલર્ટ મોડ પર રાખ્યા છે. S-400 ના રડાર એટલા શક્તિશાળી છે કે તેનાથી સમગ્ર પાકિસ્તાન પર નજર રાખી શકાય છે અને પાકિસ્તાનના કોઈપણ એરબેઝથી AWACS વિમાન અથવા અન્ય લડાકુ વિમાનના ઉડાન ભરવાની માહિતી મેળવી શકાય છે. AWACS વિમાન કદમાં મોટા અને લડાકુ વિમાનોની તુલનામાં ઓછા ચપળ હોય છે અને તેમની ગતિ પણ ઓછી હોય છે. આ જ કારણ છે કે તેમને હવામાં લાંબી દૂરી સુધી પ્રહાર કરનારી મિસાઇલોથી ખતમ કરી શકાય છે અને ભારતનું S-400 સિસ્ટમ આ ભૂમિકા ભજવવા માટે સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે.