એક તરફ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં વેગ આવી રહ્યો છે, તો બીજી બાજુ ઓનલાઈન છેતરપિંડીના કેસો વધી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમારી સાથે પણ છેતરપિંડી થાય છે, તો બેંક તમને સંપૂર્ણ રીતે વળતર આપશે. RBI એ આ અંગે કયા નિયમો બનાવ્યા છે અને કેવી રીતે મળશે સંપૂર્ણ વળતર તે માટે નીચેની વિગતો ચેક કરી લેજો. છેલ્લા કેટલાક સમયથી ઓનલાઈન બેંકિંગમાં ઘણી તેજી જોવા મળી રહી છે. નેટ બેન્કિંગ, મોબાઇલ બેન્કિંગ, યુપીઆઇ અને થર્ડ પાર્ટી પેમેન્ટ એપ્લિકેશન દ્વારા ઓનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શન વધ્યું છે. જેમ જેમ તે ઝડપી થઈ રહ્યું છે તેમ, ઓનલાઇન છેતરપિંડીના કેસો પણ વધી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં ખાતાની સુરક્ષા એક મોટી જવાબદારી છે. ડિજિટલ છેતરપિંડીના કેસોમાં મોટો પ્રશ્ન ઉભો થાય છે કે જો તે ગ્રાહકોની ભૂલ નથી અને તેમના ખાતામાંથી પૈસા ઉપાડવામાં આવે છે, તો તેની જવાબદારી કોની છે? જો તમે ઓનલાઈન શોપિંગ કરતી વખતે કોઈ છેતરપિંડીનો શિકાર બન્યા હો તો ગભરાવાની જરૂર નથી, જો તમે બેંકમાં ફરિયાદ કરો છો, તો તમે 10 દિવસની અંદર તમારા પૈસા પાછા મેળવી શકો છો અને પછી જો બેંક ગ્રાહકની ફરિયાદનું નિરાકરણ ન કરે તો રિઝર્વ બેંક દંડ પણ લાદી શકે છે. હમણાં જ રિઝર્વ બેંકે ગ્રાહકોના હિતોને સર્વોપરી રાખીને બે મોટી બેંકો પર દંડ લગાવ્યો છે, રિઝર્વ બેંકે એસબીઆઈ પર 1 કરોડ રૂપિયા, સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ બેંક પર 1.95 કરોડ રૂપિયાનો દંડ લગાવ્યો છે. એસબીઆઈએ વ્યાપારી બેંકો અને પસંદગીની નાણાકીય સંસ્થાઓ વતી ગ્રાહકો સાથે છેતરપિંડીના વર્ગીકરણ અને રિપોર્ટિંગના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે. સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ બેંકે અનધિકૃત ટ્રાન્ઝેક્શનની રકમ પરત કરવામાં વિલંબ બદલ રૂ. 1.95 કરોડનો દંડ વસૂલ્યો હતો અને ગ્રાહકના ખાતામાં છેતરપિંડીની જાણ કરવામાં વિલંબ બદલ એસબીઆઈ પર 1 કરોડનો દંડ લાદવામાં આવ્યો છે. રિઝર્વ બેંકનો બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓને સ્પષ્ટ સંદેશ છે કે ગ્રાહકોની ફરિયાદોને મોડા, સમાધાનની નોંધ ન લેવા બદલ દંડ લાદવામાં આવશે. તેથી, બેંકિંગ સાથે સંબંધિત વ્યવહારો કરતા લોકો પણ તેમના અધિકારોથી વાકેફ હોવા જોઈએ. જો કોઈ ગ્રાહક ડેબિટ અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ ગુમાવે છે, તો તે ખાતાધારકની ભૂલ તરીકે ગણવામાં આવશે. તેને ગુમાવ્યા વિના, જો તેનું એકાઉન્ટ હેક કરીને વ્યવહારો કરવામાં આવે છે, તો તે ગ્રાહકોનો નહીં પણ બેંકનો દોષ હશે. આ કિસ્સાઓમાં, બેંક નુકસાનની ભરપાઈ કરશે. આવા કિસ્સાઓમાં, બેંકને દોષી ઠેરવવામાં આવે છે કારણ કે તેણે ઇલેક્ટ્રોનિક બેંકિંગમાં સુરક્ષા સંબંધિત પૂરતા પગલાં લીધા નથી. ઓળખપત્ર જેવી માહિતી શેર કરશો નહીં. જો ગ્રાહક તેની ખાતા સંબંધિત માહિતી જેમ કે OTP અને ઓળખપત્રો કોઈની સાથે શેર કરે અને તેની સાથે છેતરપિંડી થાય, તો તે આ માટે સંપૂર્ણપણે જવાબદાર રહેશે. આ અંગે બેંકને જાણ કર્યા પછી પણ જો તેના ખાતામાંથી છેતરપિંડીના વ્યવહારો કરવામાં આવે તો તેના માટે બેંકને જવાબદાર ગણવામાં આવશે.
બેંકિંગ છેતરપિંડી પર RBIનો કડક સંદેશ:-
– બેંકમાં ફરિયાદ કર્યા બાદ 10 દિવસમાં પૈસા પરત શક્ય છે
– RBIના CMS પોર્ટલમાં ફરિયાદ નોંધાવવાનો વિકલ્પ
– ઓનલાઇન છેતરપિંડીના 3 દિવસની અંદર ગ્રાહકની ફરિયાદ નોંધાવો
-RBI એ SBIને 1 કરોડ રૂપિયા, સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ બેંકને 1.95 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો છે
– બંને કેસ ગ્રાહકોના ખાતામાં છેતરપિંડી સાથે સંબંધિત છે.
-SBI એ ગ્રાહકના ખાતામાં છેતરપિંડીની જાણ કરવામાં વિલંબ કર્યો હતો
-સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ બેંકે અનધિકૃત ટ્રાન્ઝેક્શનની રકમ પરત કરવામાં વિલંબ કર્યો હતો