આ વખતે બજેટમાં કેન્દ્ર સરકારે બિહાર, ઝારખંડ, આંધ્ર પ્રદેશ સહિત પૂર્વના 5 રાજ્યો માટે મોટી યોજનાની જાહેરાત કરી છે. ‘પૂર્વોદય યોજના’નો ઉદ્દેશ્ય આ રાજ્યોનો સર્વાંગી વિકાસ છે. આ અંતર્ગત માનવ સંસાધન વિકાસ અને મૂળભૂત વિકાસ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવશે. ખાસ વાત એ છે કે આ પાંચેય રાજ્યો સત્તારૂઢ એનડીએ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ પાંચ રાજ્યો છે – બિહાર, ઝારખંડ, પશ્ચિમ બંગાળ, ઓડિશા અને આંધ્રપ્રદેશ.ખાસ વાત એ છે કે પૂર્વોદયનો વિચાર સૌપ્રથમ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 9 વર્ષ પહેલા 2015માં જાહેર કર્યો હતો.
બજેટ રજૂ કરતાં નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે સરકાર બિહાર અને આંધ્ર પ્રદેશ સહિત 5 રાજ્યોના સર્વાંગી વિકાસ માટે ‘પૂર્વોદય’ નામની યોજના બનાવશે. તેમણે કહ્યું, ‘દેશના પૂર્વ ભાગમાં આવેલા રાજ્યો સંસાધનોથી સમૃદ્ધ છે અને તેમની સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓ પણ ઘણી મજબૂત છે.’ તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, ‘અમે દેશના પૂર્વ વિસ્તારના સર્વાંગી વિકાસ માટે ‘પૂર્વોદય’ નામની યોજના બનાવીશું, જેમાં બિહાર, ઝારખંડ, પશ્ચિમ બંગાળ, ઓડિશા અને આંધ્રપ્રદેશનો સમાવેશ થશે.’
પૂર્વોદયનો વિચાર સૌપ્રથમ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2015માં પારાદીપમાં ઈન્ડિયન ઓઈલ રિફાઈનરીના ઉદ્ઘાટન બાદ રજૂ કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે જો ભારતે વિકસિત દેશ બનવું હશે તો દેશના પૂર્વ ભાગનો વિકાસ કરવો પડશે. બજેટ બાદ વડાપ્રધાન મોદીએ પણ પૂર્વોદય યોજનાના વખાણ કર્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે ‘પૂર્વોદય’ યોજના દ્વારા દેશના પૂર્વ વિસ્તારના વિકાસને નવી ગતિ અને ઉર્જા મળશે. તેમણે કહ્યું કે હાઈવે, વોટર પ્રોજેક્ટ્સ અને પાવર પ્રોજેક્ટ્સ જેવા મહત્ત્વના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિકાસને નવી ગતિ મળશે.
કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પણ પૂર્વોદય યોજનાને વિકસિત ભારતના નિર્માણ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ગણાવી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે દેશના પૂર્વ
વિસ્તારના વિકાસને નવી ગતિ આપવા માટે બજેટમાં ‘પૂર્વોદય’ યોજનાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. અમિત શાહે કહ્યું, ‘આ યોજના આ ક્ષેત્રોમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, માનવ સંસાધન, રોજગાર અને આર્થિક વિકાસની તકોને નવી ઉર્જા પ્રદાન કરશે અને આ ક્ષેત્રો વિકસિત અને આત્મનિર્ભર ભારતના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે.’
IANS અનુસાર, બિહારને વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો નથી મળ્યો પરંતુ તેને આ યોજના હેઠળ ઘણી ભેટો આપવામાં આવી છે. આ સાથે અમૃતસર-કોલકાતા ઈન્ડસ્ટ્રીયલ કોરિડોર હેઠળ ગયામાં એક ઈન્ડસ્ટ્રીયલ સેન્ટર બનાવવામાં આવશે. સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રોને આધુનિક આર્થિક કેન્દ્રો તરીકે વિકસાવવામાં આવશે. આ મોડલનું નામ હશે વિકાસ ભી વિરાસત ભી.
આ ઉપરાંત રોડ કનેક્ટિવિટી પણ વધારવામાં આવશે. આ અંતર્ગત પટના-પૂર્ણિયા એક્સપ્રેસ વે, બક્સર ભાગલપુર એક્સપ્રેસ વે, બોધગયા-રાજગીર વૈશાલી દરભંગા એક્સપ્રેસ વેનું નિર્માણ કરવામાં આવશે. આ સિવાય બક્સરમાં ગંગા નદી પર બે લેનનો પુલ પણ બનાવવામાં આવશે. આ માટે 26000 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવશે.
આ સિવાય કેન્દ્ર સરકારે કાશીની તર્જ પર બિહારના ગયામાં વિષ્ણુપદ મંદિર અને મહાબોધિ મંદિર કોરિડોર બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
આ સાથે બિહારને વધુ એક ભેટ આપવામાં આવી છે, પીરપેન્ટીમાં 21400 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે 2400 મેગાવોટ ક્ષમતાનો પાવર પ્લાન્ટ બનાવવામાં આવશે. બિહારમાં નવું એરપોર્ટ અને મેડિકલ કોલેજ પણ બનાવવામાં આવશે. બિહારને પણ મૂડી રોકાણ માટે મદદ આપવામાં આવશે.
આ સાથે આ બજેટમાં સરકારે આંધ્રપ્રદેશના વિકાસ માટે ઘણી ભેટોની પણ જાહેરાત કરી છે. રાજ્યમાં મૂડીની જરૂરિયાતને ઓળખીને કેન્દ્ર વિવિધ એજન્સીઓ દ્વારા રાજ્યને મદદ કરશે. આ નાણાકીય વર્ષમાં તેના માટે 15,000 કરોડ રૂપિયાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે સરકાર પોલાવરમ સિંચાઈ પ્રોજેક્ટને પણ પૂર્ણ કરવા જઈ રહી છે.
આ સાથે, આંધ્ર પ્રદેશ પુનર્ગઠન અધિનિયમ હેઠળ, વિશાખાપટ્ટનમ-ચેન્નઈ ઔદ્યોગિક કોરિડોરમાં કોપર્થી વિસ્તાર અને હૈદરાબાદ-બેંગલુરુ ઔદ્યોગિક કોરિડોરમાં ઓરવાકલ વિસ્તારના વિકાસ માટે ભંડોળ આપવામાં આવશે. રાયલસીમા, પ્રકાશમ, નોર્થ કોસ્ટલ આંધ્ર માટે ફંડ આપવામાં આવશે.