અરુણાચલ પ્રદેશ
રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ સાથે જોડાયેલા અખિલ ભારતીય વનવાસી કલ્યાણ આશ્રમના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ સત્યેન્દ્ર સિંહે એક નિવેદન બહાર પાડીને માંગ કરી છે કે અરુણાચલ પ્રદેશ સરકાર ધાર્મિક સ્વતંત્રતા અધિનિયમ 1978 ના નિયમોને તાત્કાલિક સૂચિત કરે. તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા ઘણા દિવસોથી અરુણાચલ પ્રદેશના ચર્ચ અને ખ્રિસ્તીઓ દ્વારા ત્યાંના હાઈકોર્ટના નિર્ણય અને આદેશ સામે વિરોધ પ્રદર્શનના અહેવાલો આવી રહ્યા છે, જે ખૂબ જ દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે. સત્યેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે આ રાજ્ય 1972 માં કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યું, જેને પહેલા NEFA કહેવામાં આવતું હતું. ત્યાંની તત્કાલીન જનતા પાર્ટી સરકારે 1978માં અરુણાચલ પ્રદેશ ધાર્મિક સ્વતંત્રતા કાયદો પસાર કર્યો હતો. તે સમયે પીકે થુંગન ત્યાંના મુખ્યમંત્રી હતા. તેમણે કહ્યું કે આ કાયદો સ્થાનિક આદિવાસીઓના ધર્મ અને સંસ્કૃતિનું રક્ષણ કરવા અને લોભ, દબાણ કે છેતરપિંડીને કારણે એક ધર્મમાંથી બીજા ધર્મમાં થતા ધર્માંતરણને રોકવા અને આવા ધર્માંતરણોને રેકોર્ડ કરવા માટે બનાવવામાં આવ્યો છે. અગાઉ મધ્યપ્રદેશ અને ઓડિશામાં સમાન કાયદા બનાવવામાં આવ્યા હતા અને બાદમાં દેશના ઘણા અન્ય રાજ્યોમાં આ બધા કાયદાઓને દેશની સુપ્રીમ કોર્ટે પણ બંધારણીય રીતે યોગ્ય ગણાવ્યા છે.
પરંતુ કમનસીબે અરુણાચલ પ્રદેશમાં હજુ સુધી તેના નિયમો ઘડવામાં આવ્યા નથી. જે કાયદા પસાર થયાના અને 25 ઓક્ટોબર, 1978 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ મળ્યાના થોડા મહિનાઓમાં સૂચિત થઈ જવા જોઈએ. આ નિયમોના અભાવે છેલ્લા 47 વર્ષથી આ કાયદો લાગુ થઈ શક્યો નથી. સ્વતંત્ર ભારતમાં કદાચ આ એકમાત્ર કાયદો છે જે આટલા વર્ષો સુધી ઠંડા કલેજે રહ્યો. આનું સીધું નુકસાન એ થયું કે જે રાજ્યમાં 70ના દાયકામાં એક ટકા પણ વસ્તી ખ્રિસ્તી નહોતી, તેની વસ્તી 2011ની વસ્તી ગણતરી મુજબ વધીને 31 ટકા થઈ ગઈ અને આજે તેમાં વધુ વધારો થયો હશે. આ આંકડા એ કહેવા માટે પૂરતા છે કે કેટલાક લોકોના સ્વાર્થ અને તત્કાલીન કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોની બેદરકારી અને નિષ્ફળતાને કારણે આ કાયદો લાગુ થઈ શક્યો ન હોત. નિયમો બનાવવાનો આ આદેશ ભાજપ કે કોઈ બાહ્ય શક્તિના દબાણ હેઠળ આપવામાં આવ્યો ન હતો, પરંતુ 30 સપ્ટેમ્બર 2024ના રોજ ગુવાહાટી હાઈકોર્ટની ઇટાનગર કાયમી બેન્ચે એક જાહેર હિતની અરજી પર આદેશ આપ્યો હતો. CART એ કહ્યું હતું કે, રાજ્ય સરકારે આ આદેશના 6 મહિનાની અંદર આ કાયદાના અમલીકરણ માટેના નિયમોને સૂચિત કરીને તેની કાનૂની જવાબદારી પૂર્ણ કરવી જોઈએ. સ્થાનિક આદિવાસી સમુદાય છેલ્લા 20-25 વર્ષથી નિયમો બનાવવાની માગ કરી રહ્યો છે. આ જાહેર હિતની અરજી પણ તે જ સ્થળના એક યુવાન આદિવાસી વકીલ દ્વારા હાઇકોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવી હતી. જેમ-જેમ આ 6 મહિનાનો સમયગાળો નજીક આવવા લાગ્યો અને સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે કોર્ટના આદેશને સ્વીકારશે અને નિયમોને સૂચિત કરશે.
ત્યારથી માત્ર અરુણાચલ પ્રદેશમાં જ નહીં પરંતુ પડોશી રાજ્યોમાં પણ ચર્ચ અને ખ્રિસ્તી સંગઠનોએ તેનો સખત વિરોધ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. ચર્ચો, તેમની સાથે સંકળાયેલા સંગઠનો અને દેશના બંધારણનો ઉપયોગ કરતા લોકો દ્વારા બંધારણ લાગુ કરવાના રાજ્ય હાઈકોર્ટના આદેશ અને તેને લાગુ કરવાના રાજ્ય સરકારના પ્રયાસોનો વિરોધ કરવો એ ખૂબ જ નિંદનીય પગલું છે. છેલ્લા 50 વર્ષોમાં, ધર્મ પરિવર્તને સનાતન-સ્વધર્મી આદિવાસી સમાજની લગભગ અડધી વસ્તી, તેના ધર્મ અને સંસ્કૃતિને ગળી ગઈ છે. તેના માટે કોણ જવાબદાર છે? 15 લાખની વસ્તી ધરાવતા આ નાના રાજ્યમાં, બે બિશપ અને હજારો ચર્ચ, જે કો ઈપણ અવરોધ વિના શ્રદ્ધાળુઓનો પાક લણી રહ્યા છે, તેઓ જ હાઈકોર્ટના આદેશો અને નિયમોનો વિરોધ કરી રહ્યા છે અને બનાવી રહ્યા છે. દેશના કહેવાતા સ્વતંત્ર અને નિષ્પક્ષ મીડિયા અને પ્રગતિશીલ ધર્મનિરપેક્ષ શક્તિઓ, રાજકીય પક્ષો આના પર આંખો બંધ કરીને ચૂપચાપ બેઠા છે. અરુણાચલ પ્રદેશના ડોની-પોલો, રંગફ્રા, અમિતમતાઈ, રિંગ્યાજોમાલોના ભક્તો અને બૌદ્ધ ધર્મનું પાલન કરતો આદિવાસી સમાજ પણ આ બધું જોઈ રહ્યો છે. અરુણાચલ પ્રદેશની રાજ્ય સરકારો આ બાબતમાં પહેલાથી જ ઘોર બેદરકારી દાખવી ચૂકી છે. સત્યેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે અખિલ ભારતીય વનવાસી કલ્યાણ આશ્રમ અને દેશના સમગ્ર આદિવાસી સમાજ વતી, હું અરુણાચલ પ્રદેશ રાજ્ય સરકાર પાસેથી માગ કરું છું કે તે તેની બંધારણીય જવાબદારી નિભાવે અને તાત્કાલિક આ નિયમોને સૂચિત કરે અને આ કાયદાનું કડક પાલન કરવાનું શરૂ કરે. વનવાસી કલ્યાણ આશ્રમ કેન્દ્ર સરકારને ખાસ કરીને દેશના માનનીય ગૃહમંત્રીને, તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ કરવા અને પરિસ્થિતિને વધુ બગડતી અટકાવવા અને રાજ્ય સરકારને બંધારણીય નિષ્ફળતાથી બચાવવા વિનંતી કરે છે.