અમેરિકાના કનેક્ટિકટ રાજ્યના હાર્ટફોર્ડ શહેરમાં ગયા અઠવાડિયે એક કાર્યક્રમમાં ભૂતપૂર્વ અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ બરાક ઓબામાએ ભાષણ આપ્યું હતું. પોતાના ભાષણમાં ઓબામાએ અમેરિકાની વર્તમાન રાજકીય પરિસ્થિતિ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને યુવાનોને દેશ બચાવવા અપીલ કરી હતી. ઓબામાએ ટ્રમ્પ સરકારની ટીકા કરતા કહ્યું કે જે લોકો આજે અમેરિકાની સરકાર ચલાવી રહ્યા છે તેઓ લોકશાહીના મૂળભૂત સિદ્ધાંતોને નબળા પાડી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે લોકશાહીમાં એ મહત્વનું છે કે સરકારની અંદર અને બહાર બંને તરફથી ખોટી બાબતોનો વિરોધ થવો જોઈએ. પરંતુ હવે આવું થઈ રહ્યું નથી. ઓબામાએ કહ્યું કે વેપાર સોદાઓમાં લોકોને ડરાવવામાં આવી રહ્યા છે, જે ફક્ત આર્થિક રીતે જ નહીં પરંતુ નૈતિક રીતે પણ ખતરનાક છે. પોતાના કાર્યકાળની સરખામણી કરતા તેમણે કહ્યું કે ચીનની વધતી શક્તિ હોવા છતાં, તેમણે ટેરિફ જેવા બિનજરૂરી પગલાંનો ઉપયોગ કર્યો નથી કારણ કે તે વિશ્વની નજરમાં અમેરિકાની પ્રતિષ્ઠાને નુકસાન પહોંચાડે છે. વેપાર યુદ્ધને ખોટું ગણાવતા તેમણે કહ્યું કે તે ગૌરવને જોખમમાં મૂકે છે.
ઓબામાએ અમેરિકાની સરખામણી હંગેરી જેવા દેશો સાથે કરી, જ્યાં ચૂંટણીઓ યોજાય છે પરંતુ લોકોના અવાજોનું ખરેખર સન્માન કરવામાં આવતું નથી અને નેતાઓ મનસ્વી રીતે કાર્ય કરે છે. તેમણે ચેતવણી આપી કે અમેરિકા પણ આવા જ માર્ગે આગળ વધી રહ્યું છે, જ્યાં કાયદા અને લોકશાહીની સાચી ભાવના નબળી પડી રહી છે. ઓબામાએ ચેતવણી આપી હતી કે અમેરિકામાં પણ પરિસ્થિતિ તે દિશામાં આગળ વધી રહી હોય તેવું લાગે છે. ઓબામાએ 2020ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીનું ઉદાહરણ આપ્યું, જેમાં બાઇડેન જીત્યા હતા, પરંતુ હારેલા ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે છેતરપિંડીના ખોટા આરોપો લગાવ્યા હતા. ઓબામાએ ઇન્ટરવ્યુમાં કહ્યું હતું કે સત્તામાં રહેલા લોકો ઘણીવાર એવા વાતાવરણનો લાભ લે છે જ્યાં લોકોને ખબર નથી હોતી કે સત્ય શું છે. રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિન અને તેમની KGB (જાસૂસી એજન્સી) વિશે એક કહેવત છે, જેને અમેરિકામાં ટ્રમ્પના સલાહકાર સ્ટીવ બેનન દ્વારા પણ અપનાવવામાં આવી હતી. આ કહેવતનો અર્થ એ છે કે જો તમે ઇચ્છો છો કે લોકો મૂંઝવણમાં મુકાય, તો તેમને સત્ય સમજાવવાની કોઈ જરૂર નથી. તે વાતાવરણને એટલા બધા જૂઠાણા અને બકવાસથી ભરી દો કે લોકોને લાગે કે હવે કંઈપણ માનવું નકામું છે.
ઓબામાએ આગળ કહ્યું- કોઈ નેતા વારંવાર ખોટું બોલે છે કે રાષ્ટ્રપતિ દાવો કરે છે કે તે ચૂંટણી હાર્યા નથી પણ જીત્યા છે, અને ચૂંટણીમાં છેતરપિંડી થઈ છે તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી. પરંતુ જ્યારે તે જ નેતા ચૂંટણી જીતે છે, ત્યારે તે છેતરપિંડી અચાનક અદૃશ્ય થઈ જાય છે. કોણ જુઠ્ઠાણું માને છે તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી, વાસ્તવિક સમસ્યા એ છે કે જ્યારે લોકો બધું છોડી દે છે અને કહે છે, “હવે કોઈ ફરક પડતો નથી.” જ્યારે લોકો સત્યનો ત્યાગ કરે છે, ત્યારે સરમુખત્યારશાહી ખીલે છે. ઓબામાએ વધુમાં કહ્યું કે આજે અમેરિકાના એક મુખ્ય રાજકીય પક્ષ (રિપબ્લિકન પાર્ટી)માં આવું જ થઈ રહ્યું છે. ઘણા નેતાઓ જાણે છે કે જે થઈ રહ્યું છે તે સાચું નથી, પરંતુ તેમ છતાં તેઓ એવું ડોળ કરે છે કે બધું બરાબર અને સાચું છે. આ ખૂબ જ ખતરનાક પરિસ્થિતિ છે. ઓબામાએ કહ્યું કે શરૂઆતમાં યુએસ બંધારણમાં લોકશાહી નિયમો અધૂરા હોઈ શકે છે, પરંતુ સમય જતાં તે મજબૂત બન્યા. આનાથી નાગરિકોને મૂળભૂત અધિકારો મળ્યા, જેમ કે કાયદાની યોગ્ય પ્રક્રિયા વિના કોઈને પણ રસ્તા પરથી ઉપાડીને બીજા દેશમાં લઈ જઈ શકાતું નથી. આ કોઈ રાજકીય વિચાર નહોતો, પરંતુ એક સહિયારો અમેરિકન મૂલ્ય હતો.
ઓબામાએ કહ્યું કે આજે એ જરૂર છે કે ફક્ત સામાન્ય લોકો જ નહીં પણ સરકારમાં રહેલા અધિકારીઓ પણ, ભલે તેમનો પક્ષ કોઈ પણ હોય, કાયદાનો બચાવ કરે અને કહે કે, “ના, આ ખોટું છે. કાયદો આ જ કહે છે અને આપણે તેનું પાલન કરવું જોઈએ.” તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે જો સરકારી વ્યવસ્થામાં આવા લોકો ન હોય તો લોકશાહીની દિશા ખોટી પડી શકે છે. “લોકશાહી પોતાની મેળે કામ કરતી નથી. તેમાં લોકોની જરૂર પડે છે. ન્યાયાધીશો, ન્યાય વિભાગના અધિકારીઓ, સરકારની અંદરના લોકો જે બંધારણનું રક્ષણ કરવા માટે પોતાના શપથને ગંભીરતાથી લે છે,” ઓબામાએ કહ્યું. જો આવું નહીં થાય, તો દેશ ધીમે ધીમે સરમુખત્યારશાહી જેવી વ્યવસ્થામાં સરકી શકે છે. કાર્યક્રમના અંતે, જ્યારે ઓબામાને પૂછવામાં આવ્યું કે તેઓ યુવાનોને શું સંદેશ આપવા માગે છે, ત્યારે તેમણે કહ્યું કે તેઓ હજુ પણ આશાવાદી છે. તેમણે યુવાનોને કહ્યું કે ખોટી બાબતો સામે ગુસ્સો જરૂરી છે, પરંતુ પરિવર્તન લાવવા માટે, એક એકરૂપ વિચાર જરૂરી છે. તેમણે કહ્યું કે તમારે એવા લોકો સાથે પણ વાત કરવી પડશે જેઓ તમારી સાથે દરેક બાબતમાં સહમત નથી, પરંતુ કેટલીક બાબતોમાં સહમત થઈ શકે છે.