કોલસાના બ્લોકની ફાળવણી માટે હરાજીમાં સ્પર્ધા જાળવવા લાંબા સમયથી ચાલતી નીતિને ઉલટાવીને, મોદી સરકારે અદાણીને ફાયદો થાય તેવા કોલ બ્લોક્સની ફાળવણી કરી : જયરામ રમેશ

નવી દિલ્હી

જયરામ રમેશ, સંસદ સભ્ય, જનરલ સેક્રેટરી (કોમ્યુનિકેશન) ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ દ્વારા  નિવેદન જારી કરવામાં આવ્યું હતું કે વડાપ્રધાનનું ધ્યાન માત્ર તેમના નજીકના મિત્રોને સમૃદ્ધ બનાવવા પર છે. આ કોલસાની ખાણમાં પણ દેખાય છે. કોલસાના બ્લોકની ફાળવણી માટે હરાજીમાં સ્પર્ધા જાળવવા લાંબા સમયથી ચાલતી નીતિને ઉલટાવીને, મોદી સરકારે અદાણીને ફાયદો થાય તેવા કોલ બ્લોક્સની ફાળવણી કરી છે. આવું ત્યારે થયું જ્યારે અદાણી ગ્રૂપની કંપની કાં તો એકમાત્ર બિડર હતી અથવા તેના સંબંધિત પક્ષોમાંથી એકે બીજા બિડર તરીકે કામ કરવા માટે ગુપ્ત રીતે સાંઠગાંઠ કરી હતી. આ કોલસાની હરાજી સંબંધિત સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશોની મૂળભૂત ભાવનાનું સ્પષ્ટ ઉલ્લંઘન છે.જ્યારથી મોદી સરકારે કોમર્શિયલ માઇનિંગ માટે કોલ બ્લોક્સ આપવાનું શરૂ કર્યું છે (કેપ્ટિવ માઇનિંગ સમાપ્ત કરીને), અદાણી જૂથને હરાજીમાં “બિડિંગ” દ્વારા સાત કોલ બ્લોક્સ મળ્યા છે. 2022માં કહેવાતી હરાજીમાં અદાણી બેંચ એકમાત્ર છે. બિડિંગ કંપની હોવા છતાં, તેને મધ્ય પ્રદેશમાં ગોંડબહેરા ઉઝેની ઈસ્ટ કોલ બ્લોક મળ્યો હતો. 2021 માં મૂળ હરાજી કરવામાં આવી ત્યારે ખાણ એક કરતાં વધુ બિડર શોધવામાં નિષ્ફળ ગયેલી અનેક પૈકીની એક હતી.પરંતુ, મે 2020 માં, કોવિડ લોકડાઉનની ટોચ પર, તે સમય દરમિયાન રચાયેલ સચિવોની એક એમ્પાવર્ડ કમિટી (ECOS) ને તે કોલ બ્લોક્સને સરળતાથી ફાળવવાની સત્તા આપવામાં આવી હતી જેના માટે બીજી હરાજીમાં માત્ર એક જ બિડ કરવામાં આવી હતી. જ્યારે ગોંડાબાહેરા ઉઝેની ઈસ્ટ કોલ બ્લોકની ફરીથી હરાજી કરવામાં આવી હતી, ત્યારે ECOS એ તેને અદાણી ગ્રૂપ, એકમાત્ર બિડરને એનાયત કર્યું હતું. અગાઉની નિષ્ણાત સમિતિની ભલામણ છતાં ECOSનો નિર્ણય આવ્યો હતો કે જો ત્રણ કરતાં ઓછા બિડર્સ હોય તો કોઈપણ હરાજી રદ કરવામાં આવે.અગાઉ સ્ક્રોલ દ્વારા અહેવાલ મુજબ, બિડર્સ વચ્ચેની મિલીભગતના ગંભીર આક્ષેપો છતાં અદાણીને વધુ ત્રણ કોલ બ્લોક્સ આપવામાં આવ્યા છે. અદાણી જૂથે કેવિલ માઇનિંગ નામની પેઢી સામે મધેરી અને ગોડબહેરા ઉઝેનીના ઉત્તર પશ્ચિમમાં બે બ્લોક માટે “બીડ” કરી. આ ફર્મ એપ્રિલ 2022માં રજીસ્ટર થઈ હતી. તેની સીડ અપ કેપિટલ રૂ. 1 લાખ છે અને ખાણકામનો કોઈ અનુભવ નથી.

કેવિલ એડીકોર્પના મુખ્ય પ્રમોટરની માલિકી ધરાવે છે, જે કથિત રીતે ગૌતમ અદાણીના જૂના મિત્ર છે. જેમ કે અમે અદાણી (HAHK) શ્રેણી હેઠળ વડા પ્રધાનને અમારા 100 પ્રશ્નોમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે, Edicorp Enterprises એ અમદાવાદ સ્થિત એક નાની કંપની છે જેની આવક માત્ર રૂ. 64 કરોડ છે. તેણે અદાણી ગ્રુપની ચાર કંપનીઓ પાસેથી રૂ. 622 કરોડની લોન લીધી છે. 2019-20માં અદાણી પાવરને 609 કરોડ રૂપિયાની લોન આપી હતી. પરંતુ 29 જાન્યુઆરી, 2023 ના રોજ, અદાણી જૂથે દાવો કર્યો હતો કે AdiCorp સંબંધિત પક્ષ નથી.મધેરીના ઉત્તર પશ્ચિમ માટે અદાણી અને કેવિલ એકમાત્ર બિડર હતા. ગુજરાત મિનરલ ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશને ગોંડબહેરા ઉઝેની માટે પણ બોલી લગાવી હતી. પરંતુ વડાપ્રધાનના દબાણ સામે જાહેર ક્ષેત્રનું એકમ કેટલું નબળું છે તે સૌ જાણે છે.પુરંગા કોલ બ્લોકની બીજી બિડર એક કન્સ્ટ્રક્શન કંપની હતી. આ કંપનીને 2022માં અદાણી પાસેથી રૂ. 6,000 કરોડના ઓર્ડર મળ્યા હતા. આ કિસ્સામાં પણ સ્પર્ધકની તક ઓછી જણાઈ રહી છે.આ “બિડ રિગિંગનો બરાબર એ જ કેસ છે જે CAGએ અગાઉના કોલસાની હરાજીના ઓડિટમાં શોધી કાઢ્યો હતો અને તેથી જ 2015 પછી પેટાકંપનીઓ અને સંયુક્ત સાહસો દ્વારા બિડિંગને નિયંત્રિત કરતા નિયમો કડક કરવામાં આવ્યા હતા. તેને રોકવાને બદલે, મોદી સરકાર અદાણી જૂથને તેની મદદ કરી રહી છે. હરાજીની પ્રક્રિયામાં નકલી સ્પર્ધા બતાવીને નફાકારક કોલ બ્લોક્સ હસ્તગત કરવાની વ્યૂહરચના. બીજી એક બાબત છે. જ્યાં તે બિડ કરવા માટે ઇચ્છુક પક્ષ શોધી શકતી નથી. એવું જાણવા મળ્યું છે કે વડા પ્રધાન, ECOS દ્વારા, અદાણીને ખાતરી આપે છે કે બ્લોક, જે કોલસાની ફાળવણી સંબંધિત સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયની ભાવનાનું સંપૂર્ણ ઉલ્લંઘન છે. અદાણીને આ રીતે બ્લોક મળે તે કોઈ સંયોગ નથી. આપેલ તમામ કોલ બ્લોક્સની તુલનામાં આપેલ બ્લોક્સમાં સૌથી ઓછો આવકનો હિસ્સો હતો. અદાણીને મોદી સરકારની કોમર્શિયલ કોલ માઇનિંગ પોલિસીનો મુખ્ય લાભાર્થી બનાવે છે.ભારતીય ઉપભોક્તા અને કરદાતાઓના ભોગે એક પછી એક મોદી મેડ મોનોપોલી (3M) સ્થાપિત કરવાનો આ વડાપ્રધાનનો બીજો સસ્તો પ્રયાસ છે. IPC માટેની અમારી માંગનું આ બીજું કારણ છે. માત્ર JPC જ અદાણી મેગા કૌભાંડ સંબંધિત તમામ સત્ય બહાર લાવી શકશે.