વિશ્વનો સુંદર દેશ આઈસલેન્ડ માત્ર 14 કલાકમાં 800થી વધુ ભૂકંપથી હચમચી ગયો છે. આ પહેલા ભૂકંપના આવા સમાચાર ક્યારેય વાંચ્યા કે સાંભળ્યા નહોતા. પણ આ વાત સાચી છે. આઇસલેન્ડની ધરતી 14 કલાકમાં 800 વખત ધ્રૂજતાં વિશ્વ ચોંકી ગયું હતું. આ પછી, સરકારે સમગ્ર દેશમાં રાજ્ય કટોકટી લાદી દીધી છે. પ્રારંભિક માહિતી અનુસાર, સૌથી મોટો આંચકો ગ્રિંડાવિકની ઉત્તરે આવ્યો હતો.
અહીં ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 5.2 હતી. દેશના દક્ષિણપશ્ચિમ રેકજેનેસ દ્વીપકલ્પમાં શ્રેણીબદ્ધ શક્તિશાળી ધરતીકંપો આવ્યા બાદ આઇસલેન્ડે શુક્રવારે કટોકટીની સ્થિતિ જાહેર કરી હતી, જે જ્વાળામુખી ફાટી નીકળવાનું અગ્રદૂત બની શકે છે. ભવિષ્ય માટે વૈજ્ઞાનિકોની ચેતવણીએ સમગ્ર વિશ્વને ચોંકાવી દીધું છે.
આઇસલેન્ડના નાગરિક સુરક્ષા અને કટોકટી વ્યવસ્થાપન વિભાગે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, “રાષ્ટ્રીય પોલીસના વડા… ગ્રિંડાવિકની ઉત્તરે આવેલા સુન્ધાન્જુક્કાગીરમાં તીવ્ર ભૂકંપને કારણે નાગરિક સુરક્ષા માટે કટોકટીની સ્થિતિ જાહેર કરે છે.” વૈજ્ઞાનિકો પાસેથી મળેલી માહિતીના આધારે, વહીવટીતંત્રે લોકોને ગંભીર ચેતવણી આપતા કહ્યું કે, “આગામી ભૂકંપ અત્યાર સુધી આવેલા ભૂકંપ કરતા મોટા હોઈ શકે છે અને ઘટનાઓની આ સાંકળ વિસ્ફોટ તરફ દોરી શકે છે.” આઇસલેન્ડિક હવામાન કચેરી એ જણાવ્યું હતું કે વિસ્ફોટ “કેટલાક દિવસોમાં” થઈ શકે છે. આશરે 4,000 લોકોનું ઘર, ગ્રિન્દાવિક ગામ, તે વિસ્તારની દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં લગભગ ત્રણ કિલોમીટર એટલેકે 1.86 માઇલ દૂર આવેલું છે જ્યાં શુક્રવારે ભૂકંપ નોંધાયો હતો.
આઈસલેન્ડમાં આવેલા વિનાશક ભૂકંપ બાદ મોટા પાયે જ્વાળામુખી ફાટવાની ચેતવણી પણ આપવામાં આવી છે. વિસ્ફોટના કિસ્સામાં તે ખાલી કરાવવાની યોજના ધરાવે છે. રાજધાની રેકજાવિકથી લગભગ 40 કિલોમીટર દૂર અને દેશના મોટા ભાગના દક્ષિણી દરિયાકાંઠે સાંજે 5.30 વાગ્યાની આસપાસ બે મજબૂત ભૂકંપ અનુભવાયા હતા. વધુમાં, નજીકની બારીઓ અને ઘરની વસ્તુઓમાં કંપન હતું. IMOના પ્રારંભિક ડેટા અનુસાર, સૌથી મોટો આફ્ટરશોક 5.2 તીવ્રતાનો ગ્રિંડાવિકની ઉત્તરે આવ્યો હતો. ભૂકંપથી ક્ષતિગ્રસ્ત થયા બાદ પોલીસે શુક્રવારે ગ્રિંડાવિકનો ઉત્તર-દક્ષિણ માર્ગ બંધ કરી દીધો હતો.
IMO અનુસાર, ઓક્ટોબરના અંતથી અત્યાર સુધીમાં લગભગ 24,000 ભૂકંપ દ્વીપકલ્પ પર નોંધાયા છે. શુક્રવારની મધ્યરાત્રિથી 1400 GMT વચ્ચે લગભગ 800 ધરતીકંપોનું “ગીચ સ્વોર્મ” નોંધવામાં આવ્યું હતું. IMO એ લગભગ પાંચ કિલોમીટની ઊંડાઈએ ભૂગર્ભ મેગ્માનું સંચય નોંધ્યું હતું. શું તે સપાટી તરફ જવાનું શરૂ કરશે અથવા તે જ્વાળામુખી વિસ્ફોટનું કારણ બની શકે છે? “સૌથી વધુ સંભવિત દૃશ્ય એ છે કે મેગ્માને સપાટી પર પહોંચવામાં કલાકોને બદલે ઘણા દિવસો લાગશે,” તેણે કહ્યું. “જો કોઈ તિરાડ દેખાય છે જ્યાં ધરતીકંપની પ્રવૃત્તિ અત્યારે સૌથી વધુ છે, તો લાવા દક્ષિણ-પૂર્વ અને પશ્ચિમ તરફ વહેશે, પરંતુ ગ્રિંડાવિક તરફ નહીં.”
નાગરિક સુરક્ષા વિભાગે જણાવ્યું હતું કે તે “સુરક્ષા હેતુઓ માટે” પેટ્રોલિંગ જહાજ થોરને ગ્રિંડાવિક મોકલી રહ્યું છે. માહિતીના હેતુઓ માટે અને મુસાફરી કરતા લોકોને મદદ કરવા માટે, કટોકટી આશ્રયસ્થાનો અને સહાયતા કેન્દ્રો શુક્રવારે પછીથી ગ્રિંડાવિકમાં તેમજ દક્ષિણ આઇસલેન્ડમાં અન્ય ત્રણ સ્થળોએ ખોલવાના હતા. ગુરુવારે, બ્લુ લગૂન, એક લોકપ્રિય પર્યટન સ્થળ, જે તેના જિયોથર્મલ સ્પા અને ગ્રિંડાવિક નજીક લક્ઝરી હોટલ માટે જાણીતું છે, તેને સાવચેતી તરીકે બંધ કરવામાં આવ્યું હતું. રેકજેનેસ દ્વીપકલ્પના 30,000 રહેવાસીઓને વીજળી અને પાણીનો મુખ્ય સપ્લાયર સ્વર્ટસેન્ગી જીઓથર્મલ પ્લાન્ટ પણ નજીકમાં છે. વિસ્ફોટની સ્થિતિમાં પ્લાન્ટ અને તેના કામદારોને સુરક્ષિત રાખવા માટે તેની પાસે આકસ્મિક યોજનાઓ છે. વર્ષ 2021 થી, રેકજેનેસ દ્વીપકલ્પ પર માર્ચ 2021, ઓગસ્ટ 2022 અને જુલાઈ 2023 માં ત્રણ વિસ્ફોટ થયા છે. તે ત્રણેય કોઈપણ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અથવા વસ્તીવાળા વિસ્તારોથી દૂર સ્થિત હતા.
આઇસલેન્ડમાં 33 સક્રિય જ્વાળામુખી પ્રણાલીઓ છે, જે યુરોપમાં સૌથી વધુ છે. ઉત્તર એટલાન્ટિક ટાપુઓ મધ્ય-એટલાન્ટિક રિજ પર પથરાયેલા છે, જે સમુદ્રના તળમાં એક તિરાડ છે જે યુરેશિયન અને ઉત્તર અમેરિકન ટેક્ટોનિક પ્લેટોને અલગ કરે છે. માર્ચ 2021માં માઉન્ટ ફાગરાડાલ્સફજાલની આસપાસના નિર્જન વિસ્તારમાં વિસ્ફોટ થતાં પહેલાં, રેકજેન્સ જ્વાળામુખી સિસ્ટમ આઠ સદીઓથી નિષ્ક્રિય હતી. જ્વાળામુખી નિષ્ણાતો માને છે કે વધેલી પ્રવૃત્તિનું નવું ચક્ર કેટલાક દાયકાઓ અથવા તો સદીઓ સુધી ટકી શકે છે. એપ્રિલ 2010 માં, આઇસલેન્ડનો બીજો જ્વાળામુખી, એયજાફજલ્લાજોકુલ, ટાપુની દક્ષિણમાં વ્યાપકપણે ફાટી નીકળ્યો, જેના કારણે લગભગ 100,000 ફ્લાઇટ્સ રદ કરવાની ફરજ પડી, 10 મિલિયનથી વધુ મુસાફરો ફસાયા.